Babin

Kreatywność, czyli wykorzystanie tworzonych i gromadzonych informacji do generowania kapitału intelektualnego i opracowywania nowych pomysłów, odpowiadających aktualnym wyzwaniom, jest jedną z najbardziej pożądanych cech firm chcących konkurować na globalnych rynkach oraz warunkiem niezbędnym do osiągnięcia sukcesu w każdej branży, zwłaszcza w warunkach gospodarki opartej na wiedzy. Wprowadzanie kreatywnych usług, realizacja innowacyjnych projektów i tworzenie nowych, elastycznych struktur organizacyjnych jest, zdaniem autorów, niezmiernie istotne również w przypadku bibliotek publicznych, chcących nie tylko utrzymać zainteresowanie użytkowników, lecz pełnić rolę liderów transformacji. W artykule, na podstawie przeglądu piśmiennictwa poświęconego twórczemu myśleniu, przeanalizowano podstawowe cechy i wymiary kreatywności oraz elementy kreatywnego zarządzania wiedzą i umiejętnościami pracowników, a następnie omówiono przykłady innowacyjnych działań w środowisku bibliotecznym, odwołując się do oferty bibliotek publicznych Stambułu – największej tureckiej metropolii.

Kreatywność zdefiniowano w tekście jako generowanie i konceptualizację, przez współpracujące osoby i grupy, nowych, oryginalnych i przydatnych idei, procesów i procedur w danej dziedzinie oraz jako element, który można odkryć, kształtować i wspierać w każdej jednostce. Zaprezentowano następnie argumenty uzasadniające, dlaczego w erze szybkich przemian technologicznych i traktowania wiedzy jako coraz bardziej pożądanego dobra, zapewnienie nowych, atrakcyjnych usług, bazujących na transferze informacji i zarządzaniu wiedzą, oraz promocja innowacyjnych rozwiązań będą dla bibliotek warunkiem przetrwania. Wskazano przy tym, że postęp technologiczny oraz szybki przyrost liczby cyfrowych zasobów informacyjnych otwiera przed tymi instytucjami i ich pracownikami wiele nowych możliwości, pod warunkiem, że będą w stanie odpowiednio rozpoznać potrzeby różnych grup swoich odbiorców (dzieci, młodzieży, dorosłych, niepełnosprawnych, studentów, naukowców, gospodyń domowych itp.) i zapewnić im odpowiednią obsługę. Bibliotekarze mogą pełnić dla każdej z tych grup rolę przewodników i doradców, filtrujących informacje, dokonujących ich ewaluacji i ułatwiających wybór odpowiednich źródeł w zalewie danych.

Jako wzorzec kreatywności autorzy przywołali działalność Mustafy Guzelgoza, nazywanego w Turcji „bibliotekarzem na ośle”. Jako pracownik biblioteki w Ürgüp – mieście w górzystym regionie środkowej Turcji, wprowadził on w połowie ubiegłego wieku system usług mobilnych, dowożąc książki do okolicznych wiosek na grzbietach zwierząt jucznych. Przy okazji promował lokalny folklor, realizował projekty wspierające rozwój kulturalny i gospodarczy regionu, i wykorzystywał wszelkie możliwe sposoby, by zachęcać miejscową ludność do czytania i traktowania biblioteki jako miejsca spotkań, nauki i wymiany idei (m.in. organizując w niej pokazy filmowe, szkolenia, zajęcia muzyczne i fotograficzne, kursy rękodzieła itp.); był też przywódcą lokalnego ruchu spółdzielczego. Spotkania, programy edukacyjne, seminaria, pilotażowe wdrożenia itp. są też częścią realizowanego w Turcji od 2002 r. projektu Komisji Europejskiej pn. PULMAN-XT. W jego ramach promuje się kreatywne i innowacyjne działania w tureckich bibliotekach publicznych. W tekście przybliżono wpływ tego przedsięwzięcia oraz seminariów dla bibliotek, organizowanych przez krajowe stowarzyszenie bibliotekarzy, ministerstwo kultury i turystyki oraz Instytut Goethego, na rozwój nowego typu usług bibliotecznych. Wymieniono też nowe, wykraczające poza tradycyjną misję bibliotek inicjatywy, wdrażane w 8 stambulskich placówkach i dokonano ich krótkiej ewaluacji. Uznano, ze choć są one obiecujące, ich liczba w skali metropolii i zasięg oddziaływania są nadal niewystarczające. W podsumowaniu przedstawiono listę kroków, jakie można podjąć, by stymulować dalszy rozwój innowacji i kreatywności w środowisku bibliotecznym.