Babin

W artykule przedstawiono zarys historii bibliotek publicznych w Québecu oraz zasady ich finansowania i regulacje prawne w tym zakresie, omówiono także dane dotyczące wysokości nakładów przeznaczanych na te instytucje obecnie i w przeszłości.

W XIX wieku, funkcje bibliotek publicznych pełniły w Québecu biblioteki parafialne, co na lata zahamowało rozwój publicznego bibliotekarstwa – w 1937 r. istniało tylko 322 takich placówek. Po II wojnie światowej odnotowano znaczny postęp (wzrost zbiorów, powierzchni, nowe budynki) głównie za sprawą planu opracowanego przez ministra Vaugeois w 1979 roku, a następnie – po ogłoszeniu Raportu Komisji Sauvageau (1987 r.). We wnioskach z Raportu m.in. postulowano utworzenie przy ministerstwie kultury Generalnej Dyrekcji Bibliotek Publicznych oraz stworzenie ram prawnych i organizacyjnych dla działania bibliotek (m.in. zapewnienie finansowania ze strony władz miejskich, wyszczególnienie podstawowych usług, bezpłatne wypożyczenia, normatywy pracy bibliotek). W 1992 r. ministerstwo kultury przekształcono w ministerstwo kultury i komunikacji. W jego ramach zmieniono obowiązujące od 1959 r. przepisy dotyczące bibliotek publicznych. Kolejny program wspierania bibliotek „Polityka w zakresie czytelnictwa” zatwierdzono w 1998 r. Przewidywał on subwencje na gromadzenie biblioteczne, które umożliwiłyby nowe zakupy (średnio 3 książki na mieszkańca) oraz budowę Narodowej Biblioteki i Archiwum Québecu (otwarto je w 2005 r.).

W prowincji Québec funkcjonują 2 rodzaje bibliotek publicznych – biblioteki autonomiczne, zlokalizowane w miejscowościach liczących powyżej 5 tys. obywateli oraz biblioteki stanowiące filie Regionalnego Centrum Usług Bibliotecznych w miejscowościach poniżej 5 tys. Te ostatnie korzystają ze zbiorów wymiennych w ramach systemu. W artykule zestawiono dane statystyczne z lat 1985-2013 obrazujące finansowanie bibliotek w poszczególnych latach przez władze lokalne i centralne (w przeliczeniu na 1 mieszkańca). W tym czasie subwencje komunalne dla bibliotek wzrosły o 90%, a rządowe – o 165%. Największy wzrost dotacji rządowych (o 360%) i komunalnych (o 190%) odnotowano w 1979 r., po wdrożeniu planu Vaugeoisa. Autor przedstawił też szczegółowe dane statystyczne dotyczące finansowania publicznych bibliotek autonomicznych Québecu w 2014 roku. Biblioteki te pozyskały w tym czasie 302,8 mln CAD, przy czym przeważającą część tej sumy (89.8%) wyasygnowały władze lokalne; 6,8% — ministerstwo kultury i komunikacji. Pozostałe źródła pieniędzy to programy celowe innych ministerstw, płatne usługi biblioteczne, prywatni sponsorzy. Brak odpowiednich zapisów ustawowych powoduje, że podstawowe źródło pieniędzy, czyli władze lokalne, finansują biblioteki według własnego uznania, co prowadzi do ogromnego zróżnicowania — w przeliczeniu na 1 mieszkańca suma waha się od 8,3 CAD do 141,5 CAD. Fundusze ministerialne przeznaczone są wyłącznie na gromadzenie i wydzielane w paru częściach – podstawowa zależy od liczby mieszkańców i wartości nieruchomości obsługiwanego rejonu, dodatkowe — od usług bibliotecznych, wielkości zakupu książek opublikowanych przez wydawców Québecu oraz (od 2015 r.) – wielkości zakupu książek cyfrowych.

Ogólnie stwierdza się, że mimo przejściowych trudności, poziom dofinansowania bibliotek w tej prowincji stale się zwiększa, a rozziew między usługami bibliotek publicznych Québecu i innych regionów Kanady – zmniejsza. Badania przeprowadzone w Toronto wykazały, że każdy 1 CAD zainwestowany w bibliotekę przynosi w efekcie miastu 5,6 CAD zysku, co powinno przekonać władze Québecu do inwestowania większych środków w biblioteki i czytelnictwo.