Babin

Sukcesywne dostarczanie coraz większej liczby informacji drogą elektroniczną, w powiązaniu z koniecznością oceny efektywności świadczonych usług, skłania biblioteki do badania i implementacji narzędzi pozwalających na śledzenie wykorzystania ich zasobów sieciowych, czyli korzystania z techniki analizy statystyk sieci www. Podobnie jak inne placówki biblioteczne, Biblioteka Uniwersytetu Cornella (Cornell University Library – CUL) używała aplikacji Google Analitics (GA) do analizy dostępu i ruchu na swoich stronach internetowych. Serwis ten ma wiele zalet, wśród których jest brak opłat za użytkowanie, jednak ze względu na kwestie związane z ochroną prywatności użytkowników, może być traktowany jako nieodpowiedni dla bibliotek. W artykule przedstawiono powody, dla których w CUL zdecydowano się na wybór otwartego oprogramowania Piwik jako alternatywy dla GA, omówiono też charakterystykę i funkcjonalność tego narzędzia, procedury wykorzystane przy jego instalacji i administrowaniu oraz korzyści i wyzwania związane z rezygnacją z GA.

Zabezpieczenie prawa użytkowników do prywatności, traktowane w Stanach Zjednoczonych jako jedna z podstawowych wartości bibliotekarstwa, było dla bibliotekarzy CUL kluczową kwestią, która skłoniła ich do szukaniu aplikacji mogących zastąpić GA i rozwiązać problem gromadzenia danych o odbiorcach sieciowych usług i dzielenia się nimi z firmą Google. Autorzy zreferowali w tekście toczące się w amerykańskim środowisku bibliotecznym debaty związane z metodami analizy popularności stron www i zasadnością wykorzystywania GA oraz zasadami przetwarzania i zabezpieczania danych dotyczących zachowań użytkowników w Internecie. Wskazali również na wpływ, jaki miało na ich stanowisko ujawnienie przez Edwarda Snowdena dokumentów potwierdzających monitorowanie przez Narodową Agencję Bezpieczeństwa (National Security Agency – NASA) ruchu na łączach światłowodowych wykorzystywanych przez Yahoo i Google, oraz istnienie tajnych umów między korporacjami i agencjami rządowymi, związanych z przetwarzaniem, przechowywaniem i przekazywaniem danych nt. użytkowników. Następnie przybliżyli metody wykorzystane przy implementacji Piwik i etapy wdrażania tego systemu.

Piwik posiada niemal takie same funkcje jak GA. Obecnie, przy jego użyciu biblioteka śledzi wykorzystanie 194 różnego typu stron, w tym strony katalogów, przewodników naukowych, filii CUL, repozytoriów i kolekcji cyfrowych na wielu różnych platformach (Ruby on Rails, LibGuides, Drupal, Dspace i własne aplikacje Java). Do głównych zalet wykorzystywania Piwik zaliczono możliwości: i) anonimizacji adresów IP użytkowników (ostatnich dwóch części adresu, co nie przeszkadza w gromadzeniu ogólnych informacji o poszczególnych odbiorcach, takich jak region geograficzny czy system operacyjny), ii) przechowywania tego typu danych na lokalnych serwerach a nie serwerach Google, iii) mapowania adresów IP do lokalnych grup użytkowników (np. wydziałów i szkół uczelni), co pozwala na nadanie kontekstu poszczególnym sesjom danego użytkownika i wspiera gromadzenie lokalnych danych, iv) scentralizowanego zarządzania kontami użytkowników. W CUL rozpoczęto również proces usuwania GA ze swoich stron www. Kolejny etap migracji na Piwik zakłada zakończenie spisu i ewaluacji stron CUL znajdujących się w produkcji i ocenę, które z nich nie wymagają monitorowania zachowań użytkowników.