Babin

W artykule omówiono, na podstawie zebranych statystyk, informacji od dostawców oraz analizy piśmiennictwa i komunikatów prasowych, najnowsze trendy na rynku oprogramowania dla bibliotek, w tym – dane dotyczące wyników sprzedaży, pozycji, zysków i sytuacji kadrowej największych producentów i dostawców systemów bibliotecznych w 2016 r. i na początku 2017 r. oraz inwestycji bibliotek w strategiczne produkty technologiczne (por. babin.bn.org.pl/?p=4098). Przedyskutowano też możliwe implikacje związane z rosnącą centralizacją tej branży, w tym z koncentracją rozwoju produktów i serwisów wspierających coraz bardziej złożoną pracę bibliotek w rękach kilku największych graczy, a także z rosnącymi oczekiwaniami dotyczącymi otwartości, innowacyjności i współoperatywności oferowanych rozwiązań.

Wskazano m.in. na postępującą konsolidację przemysłu technologii bibliotecznych (TB) w wymiarze horyzontalnym (fuzje i przejęcia w świecie dużych firm prowadzących podobną działalność, takich jak Follet, Infor Library and Information Solutions, Innovative Interfaces czy SirsiDynix – każda z nich wchłonęła przynajmniej jednego ze swoich bezpośrednich rywali) oraz wertykalnym (łączenie spółek o odmiennych produktach i strategiach biznesowych w globalne struktury biznesowe, traktujące TB jako jedno z wielu źródeł dochodów) – przykładem może być zainteresowanie dostawców treści producentami systemów zarządzania zasobami i systemów wyszukiwawczych. Podkreślono przy tym, że stabilna pozycja na tym rynku zależy w dużej mierze od możliwości rozbudowy istniejących platform, tak by mogły wspierać nowe obszary usług w każdego typu bibliotekach oraz zakresu udostępniania interfejsów API przez producentów własnościowych rozwiązań.

Do najciekawszych nowych inicjatyw zaliczono FOLIO – projekt stworzenia innowacyjnej platformy usług bibliotecznych bazującej na oprogramowaniu o otwartym kodzie źródłowym i różniącej się znacząco, pod względem założeń i architektury technicznej od uznanych już (i konkurencyjnych dla niej) systemów zarządzania zasobami, takich jak Alma czy WorldShare Management Services. Przy jej budowie przyjęto podejście modularne, mające umożliwić odrębnym organizacjom i jednostkom niezależny rozwój wyspecjalizowanych aplikacji o różnych funkcjach, tworzących wspólnie spójną platformę. Znaczące wsparcie FOLIO zapewniły firma EBSCO – znaczący dostawca treści i serwisu wyszukiwawczego dla bibliotek, oraz społeczność Open Library Environment, a w projekcie bierze udział obecnie 6 dostawców, 15 bibliotek i ponad 2 tys. zainteresowanych specjalistów. Jak na razie trudno powiedzieć, jakie będą jego efekty, warto jednak zauważyć, że funkcjonujące już otwarte systemy mają stabilny udział w rynku i znacząca liczbę nowych instalacji, a w niektórych obszarach, związanych np. z rozwojem instytucjonalnych repozytoriów, otwarte systemy takie jak DSpace, Fedora, czy Hydra są najczęściej wybieranym rozwiązaniem. Istotną rolę w branży zaczyna też odgrywać Equinox Open Library Initiative – organizacja powołana by wspierać rozwój otwartych produktów dla bibliotek i zapewnić ich odbiorcom pomoc techniczną.

Wśród kolejnych zaobserwowanych tendencji zauważono: i) rosnące zainteresowanie usługami dla bibliotek i sektora publicznego ze strony globalnych firm IT, takich jak Capita, Infor czy Civica Library Solutions; ii) kolejne planowane konsolidacje w sektorze TB (takie jak kupno Relais International – producenta technologii dzielenia się zasobami) przez OCLC), iii) wzmocnienie dominującej pozycji na rynku największych koncernów oraz wzrost ich zysków, iv) dobre wyniki części małych, niezależnych producentów, specjalizujących się w określonym typie produktów; v) wzrost liczby migracji w bibliotekach akademickich na alternatywne, bardziej funkcjonalne rozwiązania, także w związku z realizacją dużych, bazujących na współpracy projektów na poziomach krajowych i regionalnych.

Artykuł zawiera szczegółowe dane dotyczące liczby kontraktów zawartych w 2016 r. na aplikacje najważniejszych dostawców, liczby instalacji na świecie zintegrowanych systemów bibliotecznych (na 3 pierwszych miejscach: system Symphony firmy Sirsi Dynix, Aleph firmy Ex Libris i EOS.Web Sirsi Dynix) – ogółem oraz w różnych sektorach bibliotecznych, a także zmiany personalne w zarządach największych spółek TB. Prezentuje również informacje na temat mniejszych dostawców rozwiązań dla bibliotek, funkcjonujących na rynkach poza Ameryką Północną. Wg autora, transformacje przemysłu TB, w tym „synergizacja” oferty dotyczącej treści i technologii, stawiają przed bibliotekami nowe wyzwania. Należy do nich m.in. konieczność wypracowania odpowiednich reakcji na zachodzące zmiany oraz upewnienie się, czy ich efekty są zgodne ze strategicznymi interesami sektora bibliotecznego, i czy producenci wybieranych rozwiązań, po konsolidacjach, będą nadal przeznaczać odpowiednie środki na ich rozwój i pomoc techniczną.