Babin

W systemie bibliotek publicznych Singapuru (zob. BABIN 2008/3/180) inicjuje się wiele programów adresowanych do osób starszych, stanowiących coraz większą część miejscowej populacji (w 2005 r. ponad 12 % mieszkańców tego miasta-państwa stanowiły osoby powyżej 60 r. życia, w 2050 r. ich odsetek może wynosić niemal 40%). W artykule omówiono jedną z takich inicjatyw, polegającą na zakładaniu w lokalnych bibliotekach klubów książki. Przedstawiono też wyniki jakościowego badania przeprowadzonego w 2010 r. wśród kilkunastu członków czytelniczego klubu seniora w jednej z placówek bibliotecznych, i mającego ustalić wzory zachowań czytelniczych starszych użytkowników i ich uczestnictwa w zajęciach przeznaczonych dla tej grupy wiekowej.

Omawiany przez autorów program – jeden z 8. klubów książki dla dorosłych działających na wyspie, uruchomiono z inicjatywy Krajowej Rady Bibliotecznej w 2006. W jego ramach organizowane są m.in. dyskusje, odczyty, wspólne czytanie i inne działania mające związek z wybranymi lekturami Badanych (średnia wieku: 67 lat) pytano w wywiadach o nawyki czytelnicze, sposób, w jakim dowiedzieli się o klubie, powody, dla których zdecydowali się dołączyć do tej inicjatywy, korzyści jakie przyniósł im udział w spotkaniach klubu i możliwe przyczyny braku partycypacji w programie większej liczby seniorów.

Wyniki badania okazały się dla autorów zaskakujące. Jedynie dwójka badanych dowiedziały się o istnieniu klubu od bibliotekarzy, większość – usłyszała o nim od osób ze swojego środowiska. Również większość respondentów zaczęła uczestniczyć w spotkaniach bardziej ze względów towarzyskich (możliwość kontaktu i nawiązywania relacji z innymi ludźmi), niż dla samej radości czytania (jedynie 4 osoby wymieniły jako powód to, że lubią książki). Wśród możliwych barier utrudniających starszym osobom uczestnictwo w spotkaniach wymieniano głównie brak czasu (m.in. konieczność opieki nad wnukami), zbyt niski poziom wykształcenia i niechęć do książek. Z zebranych odpowiedzi można wyciągnąć 3 wnioski: czytanie traktowane jest przez członków klubu raczej instrumentalnie – jako środek do osiągnięcia innych celów, a nie atrakcja sama w sobie; kluby czytelnika tworzą przestrzeń społeczną dla starszych kobiet, a nie mężczyzn (w grupie badanych był tylko 1 pan); oferty tego typu trafiają głównie do osób z podobnych kręgów społecznych (ludzie z co najmniej średnim wykształceniem). Aby podobne programy mogły dotrzeć do szerszej i bardziej zróżnicowanej grupy odbiorców, biblioteki powinny znaleźć alternatywne i bardziej skuteczne sposoby ich promocji.