Babin

W artykule przeanalizowano możliwość użycia danych z serwisów typu social bookmarking (z ang. zakładki społecznościowe), jako dodatkowej metody oceny wykorzystania źródeł informacji naukowej przez pracowników naukowych uczelni wyższych. Posłużono się w tym celu danymi z platformy BibSonomy – darmowego internetowego systemu dzielenia się i zarządzania odnośnikami (zakładkami), publikacjami i informacjami bibliograficznymi.

System BibSonomy wybrano z trzech dostępnych aplikacji tego typu (pozostałe to CiteULike i Connotea) przeznaczonych dla społeczności akademickiej (i mających porównywalną liczbę użytkowników), gdyż oferuje on bezpłatne zestawy danych do celów badawczych w formie zrzutu bazy SQL. BibSonomy rozróżnia 2 typy zakładek: strony internetowe i publikacje. W omawianym badaniu uwzględniono jedynie publikacje; analizowany zbiór z 1 stycznia 2011 r. zawierał 370 585 rekordów, stworzonych przez 3168 użytkowników, z adresami URL zapisanymi między grudniem 2005 i grudniem 2010 r. Wszystkie odsyłacze bibliograficzne zaklasyfikowano do jednej z 9 kategorii (księgarz, wydawca, rekord katalogowy, baza danych, biblioteka cyfrowa, repozytorium cyfrowe, wydawca czasopism, czasopismo open access, strona internetowa), zgodnie z typem źródła informacji, do którego kierowały.

Z zebranych danych wynika, że najpopularniejszym typem zapisywanych w serwisie źródeł informacji są artykuły z czasopism (46,8% zakładek), materiały konferencyjne (25%) i książki (11%). Najpopularniejsze źródła zasobów informacyjnych to z kolei komercyjne platformy wydawców czasopism (29,5%), a następnie strony internetowe (26,1%) i rekordy w bazach danych (24,7%) i cyfrowych repozytoriach (7,4%). Zauważono stosunkowo niskie wykorzystanie zasobów open access w porównaniu z płatnymi źródłami. W przypadku otwartych repozytoriów (7% zakładek), preferowane są bazy dziedzinowe, a nie repozytoria instytucjonalne, do otwartych czasopism kieruje 3% zapisanych w BibSonomy odsyłaczy.

Wyniki uznano za zbieżne z rezultatami podobnych badań na ten temat, prowadzonych z wykorzystaniem metod partycypacyjnych (wywiady i sondaże) i bibliometrycznych (analiza cytowań i in), co potwierdza przydatność danych ze społecznych serwisów bookmarkingowych dla badań dotyczących zachowań informacyjnych naukowców w warunkach akademickich. Do zalet tego podejścia zaliczono dyskrecję badania, łatwą dostępność danych i możliwość uchwycenia nawyków czytelniczych wszystkich typów użytkowników informacji, a nie tylko tych, którzy są autorami, do ograniczeń – konieczność wykorzystania dużych zasobów ludzkich do ręcznego kodowania rekordów i normalizacji danych. Zastrzeżono przy tym konieczność uwzględnienia, że choć BibSonomy to produkt skierowany do środowiska naukowego, może być bezpłatnie wykorzystywany przez wszystkich chętnych.