Uczenie czytania przed nauką chodzenia: portugalskie biblioteki dla dzieci i niemowląt
,Kategorie: Biblioteki jako kolekcje, Kategorie użytkowników, Czytelnictwo
Tagi: Bebetecas, Portugalia, biblioteki dziecięce, biblioteki publiczne, dzieci, niemowlęta, promocja czytelnictwa, wczesna edukacja czytelnicza
Możliwość komentowania Uczenie czytania przed nauką chodzenia: portugalskie biblioteki dla dzieci i niemowląt została wyłączona
Programy promocji czytelnictwa wśród małych dzieci, które nie opanowały jeszcze umiejętności czytania, wprowadzane są od kilku dekad, w ramach oficjalnej polityki edukacyjnej, w wielu krajach świata – jednym z pierwszych z nich był brytyjski projekt Bookstart (1992 r.), mający zapewnić swobodny dostęp do książek każdemu dziecku w wieku od 0 do 5 lat. Inicjatywy takie inspirowane są wynikami badań wskazującymi, że naukę czytania można zaczynać znacznie wcześniej niż jest ona wprowadzana formalnie w szkołach i przedszkolach, a wczesny kontakt z różnego typu pisanymi materiałami ma bardzo istotny wpływ na postrzeganie użyteczności czytania i zainteresowanie literaturą w późniejszym wieku. W artykule omówiono znaczenie i sposób organizacji programów tego typu na przykładzie portugalskich bibliotek publicznych dla dzieci i niemowląt, zwanych bebetecas, tworzonych zgodnie z wytycznymi IFLA,dotyczącymi usług bibliotecznych dla najmłodszych użytkowników.
Pierwsze bebetecas zaczęły powstawać w Portugalii w ciągu ostatniej dekady, głównie po 2007 r., w specjalnie wyodrębnionych w tym celu i dostosowanych odpowiednio dziecięcych działach bibliotek publicznych. Są one wyposażone najczęściej w specjalne, łatwo dostępne nawet dla raczkujących dzieci meble i materiały edukacyjne (gry, zabawki, kukiełki, instrumenty muzyczne). Do oferowanych przez te placówki usług zaliczają się m.in. sesje opowiadania historii i czytania dzieciom, różnego typu zajęcia dla różnych grup wiekowych (niemowlaków, dzieci od 18 do 36 miesiąca, 3-5 lat itp.) umożliwiające w formie zabawy kontakt z książką i literaturą mówioną, naukę rozpoznawania słów, wspieranie kreatywności, rozwój umiejętności językowych i zacieśnianie więzi między dziećmi, rodzicami i książkami. Adresatami projektów mających promować miłość do książek (niektóre z nich realizowane są także w żłobkach i przedszkolach) są zarówno dzieci, jak i ich opiekunowie, dla których organizuje się specjalne warsztaty i zajęcia, gdyż odgrywają oni kluczową rolę w kształtowaniu od najwcześniejszych lat nawyków czytelniczych. Część bebetecas publikuje i rozprowadza własne poradniki z rekomendacjami dotyczącymi lektur, zaleceniami jak promować w rodzinach czytanie i książki oraz skróconymi, tematycznymi katalogami, niektóre współpracują też z instytucjami badającymi procesy i efekty wczesnego czytania W tekście przytoczono przykłady najlepszych praktyk i najciekawszych programów realizowanych w tych placówkach, omówiono też zagadnienia związane z tworzeniem katalogów dla bebetecas i problemy związane z dostępnością rodzimych publikacji (książki obrazkowe i in.) przeznaczonych dla odbiorców w wieku 0-3 lat.
Wg autorki, referowane projekty, poza swoją podstawową funkcją, promują zdrowszy i bardziej zrównoważony rozwój dziecka i pomagają zwiększyć świadomość społeczną nt. roli bibliotek w upowszechnianiu książki dziecięcej i kształtowaniu dobrych praktyk czytelniczych od najmłodszych lat. Ich implementacja nie wymaga dużych nakładów finansowych, konieczne jest natomiast odpowiednie przeszkolenie personelu i realizowanie zajęć w grupach na tyle małych, by każdemu z dzieci i rodziców można było poświęcić należytą ilość czasu. W podsumowaniu wymienia kroki niezbędne dla dalszego zrównoważonego rozwoju takich inicjatyw, w tym stworzenie ogólnokrajowej bazy bebetecas w Portugalii, zapewnienie im wspólnych konceptualnych ram i teoretycznego oraz metodologicznego wsparcia ze strony lokalnej administracji oraz publikację wyników ewaluacji ich działalności, w celu opracowania dalszych wytycznych na przyszłość.