Babin

Wdrażanie w krajach rozwijających się modeli dostępu do technologii informacyjnych (IT) bazujących na indywidualnej własności mobilnych urządzeń oraz sprzętu komputerowego skazane jest na niepowodzenie, jako że wyklucza szerokie rzesze ludności, która z powodu niskich dochodów, braku odpowiedniej infrastruktury (np. dostęp do elektryczności) lub braku umiejętności niezbędnych do skutecznego posługiwania się technologią nie jest w stanie korzystać z cywilizacyjnych zdobyczy. W regionach tych powstaje jednak wiele lokalnych, opartych na pracach badawczo-rozwojowych, innowacyjnych rozwiązań opracowanych z myślą o lokalnych mieszkańcach i dostosowanych do miejscowej kultury i specyfiki. Artykuł poświęcono omówieniu charakteru takich innowacji i tanich, alternatywnych modeli popularyzacji IT w uboższych częściach świata.

Wspólną cechą tych modeli jest ich powiązanie ze zmianami społecznymi i instytucjonalnymi i bazowanie na różnych formach dzielenia się IT oraz przełamaniu powiązań między własnością a uzyskiwaniem korzyści z dostępu do IT oraz używaniem IT a uzyskiwaniem korzyści. Innowacyjna w nich przypadku nie jest też sama technologia, lecz sposób organizacji do niej dostępu. Przybliżono je na przykładach 2 niekomercyjnych programów: a) dzielenia się telefonami komórkowymi. Wg statystyk, w krajach takich jak Etiopia czy Kenia na 1 telefon komórkowy przypada średnio 5 użytkowników, liczba posiadaczy telefonów komórkowych nie jest więc wskaźnikiem pozwalającym realnie ocenić stopień penetracji IT w danej populacji. Projekty takie jak Grameen Telecom w Bangladeszu (program tanich usług telefonicznych dla wiejskich społeczności, w ramach którego jedna osoba (klient/ka Grameen Bank) wyznaczana jest jako operator mobilnego telefonu dla całej wioski), umożliwiają mieszkańcom ubogich terenów Azji i Afryki wymianę informacji o zbiorach, cenach skupu itp. (por. BABIN 2011/1/24) i podnoszenie tym samym swoich dochodów, b) dzielenia się dostępem do Internetu przez tworzenie kafejek internetowych, „cabinas publicas” (Boliwia), kiosków internetowych (indyjski program SARI) czy cyberkiosków – w krajach takich jak Honduras czy Peru, ponad połowa całego wykorzystania ICT przypada na punkty tego typu. Mimo ich dużej popularności, zyski jakie przynoszą całemu społeczeństwu nie zawsze są oczywiste, gdyż dla wielu mieszkańców barierą uniemożliwiającą ich wykorzystywanie jest brak odpowiednich umiejętności. Kluczową figurą w takim modelu powinien być więc pośrednik – osoba zaznajomiona z najnowszymi technologiami i z lokalną społecznością. Wg autora, ze względu na pogłębiający się na świecie podział w dostępie do szerokopasmowego Internetu, dzielenie się telefonami komórkowymi ma dla tzw. krajów rozwijających znacznie większy potencjał w zakresie rozpowszechniania IT i większy pozytywny wpływ na lokalną gospodarkę niż centra publicznego dostępu do sieci (por. BABIN 2010/4/239).