Babin

Rzeczywistość rozszerzona (ang. Augmented Reality), integrująca świat realny z generowaną komputerowo rzeczywistością wirtualną, poprzez „nakładanie” wirtualnych informacji i obrazów na rzeczywiste obiekty rejestrowane np. przez obiektyw telefonu, została uznana kilka lat temu przez wielu specjalistów za jedną z 10 najbardziej obiecujących technologii, m.in. w zakresie perspektyw inwestycyjnych i możliwości zastosowań w dziedzinach takich jak medycyna, edukacja (por. babin.bn.org.pl/?p=2201, babin.bn.org.pl/?p=3010), muzealnictwo, rozrywka czy robotyka. Na całym świecie zaczęto też aktywnie rozwijać informacyjne serwisy i aplikacje AR dla posiadaczy smartfonów. Mimo rozbudzonych oczekiwań, na koreańskim rynku, część komercyjnych przedsięwzięć tego typu upadło lub zakończyło działalność, głównie ze względu na niski stopień wykorzystania. Los tych projektów skłonił badaczy do analizy czynników mogących mieć wpływ na utrzymanie intencji używania oprogramowania AR. Większość podobnych prac badawczych koncentrowała się dotąd na aspektach technicznych. Autorzy postanowili skupić się na zbadaniu czynników sukcesu aplikacji AR z perspektywy odbiorcy. Ich celem było poszerzenie wiedzy na temat zachowań informacyjnych użytkowników korzystających z aplikacji AR dla urządzeń mobilnych oraz przedstawienie praktycznych rekomendacji mających poprawić perspektywy utrzymania zaangażowania klientów takich systemów.

Materiały powstałe w formie cyfrowej (ang. born-digital), trafiające w olbrzymiej liczbie do archiwów i zbiorów dziedzinowych, stanowią nowe i złożone wyzwanie dla archiwistów, bibliotekarzy i osób odpowiedzialnych za zarządzanie rekordami, a ponieważ niemal wszystkie współcześnie powstające dokumenty mają wyłącznie postać elektroniczną, instytucje dziedzictwa kulturowego starają się opracować i wdrażać praktyczne zasady przyjmowania, selekcji, opracowania i udostępniania tego typu zasobów. Przy pozyskiwaniu np. wieloterabajtowych dysków twardych z różnego typu zawartością, trudno zdecydować, od czego zacząć sortowanie, identyfikację i wybór treści z urządzenia, a problemy stwarzać może nawet wybór odpowiednich narzędzi cyfrowej archiwizacji. Aby przybliżyć instytucjom ochrony dziedzictwa możliwe i dostępne opcje techniczne oraz ułatwić im formalizację lokalnej polityki archiwizacyjnej i wdrożenie produktywnych procedur, autorzy przeprowadzili sondaż, mający pomóc ustalić, jak biblioteki i archiwa w Stanach Zjednoczonych radzą sobie z zalewem cyfrowych mediów i jakie rekomendacje można zebrać w tym zakresie od doświadczonych cyfrowych bibliotekarzy i archiwistów.

Samoobsługa stała się standardową formą korzystania z zasobów i usług w wielu sektorach, a biblioteki eksperymentują z tym systemem od wielu lat (por. BABIN 2004/1/2/28), głównie ze względu na potencjalny wzrost efektywności obsługi i możliwość obniżenia kosztów administracyjnych po stronie instytucji oraz szybszą obsługę, większą wygodę użytkowania i wzrost zadowolenia z usług po stronie ich klienteli. Część projektów wdrażania samoobsługowych technologii kończy się niepowodzeniem, ze względu na negatywne nastawienie personelu, złą lokalizację lub funkcjonalność urządzeń umożliwiających samodzielne wypożyczanie i zwracanie materiałów bibliotecznych, bądź też niewłaściwy sposób komunikowania zasadności wprowadzanych zmian. Celem omówionego w artykule badania było przybliżenie referowanych w literaturze przedmiotu zalet i ograniczeń takich rozwiązań oraz sprawdzenie, na przykładzie placówek działających w systemie Biblioteki Publicznej Hrabstwa Baltimore (Baltimore County Public Library – BCPL), czy zmiana modelu obsługi klienta na samoobsługowy faktycznie przyniosła zakładane efekty, czyli wzrost satysfakcji użytkowników i oszczędności finansowe.

Participatory library – biblioteka partycypacyjna (zob. babin.bn.org.pl/?p=1534), to termin odnoszący się do idei zakładającej, że w pełni zintegrowany system biblioteczny musi pozwalać użytkownikom na współkształtowanie nie tylko peryferyjnych, ale także podstawowych funkcji bibliotecznych, takich jak systemy katalogowe. Realizacja tych założeń jest coraz łatwiejsza dzięki nowym technologiom ułatwiającym zmianę relacji między bibliotekarzami a odbiorcami, którzy mogą być już nie tylko konsumentami usług, lecz współtwórcami i dostawcami informacji. Przyjmując taki właśnie, partycypacyjny, skoncentrowany na użytkowniku punkt widzenia, w bibliotece Uniwersytetu Tsinghua (TU) w Chinach, stworzono, posiłkując się technologiami sztucznej inteligencji (AI), mówiącego chatbota (zob. babin.bn.org.pl/?p=1164) o nazwie Xiaotu, który odgrywa rolę bibliotekarza w różnych lokalizacjach, pozwalając zainteresowanym czytelnikom na uczestniczenie w kształtowaniu zbiorów w inteligenty i interaktywny sposób.

Brytyjskie biblioteki, archiwa i muzea angażują się w coraz większym stopniu w projekty cyfrowej ochrony (CO) swoich zbiorów, z których rosnącą część stanowią materiały elektroniczne. Większość badań poświęconych dygitalizacji i cyfrowej archiwizacji dóbr kultury koncentruje się na analizie technicznych aspektów zachowania cyfrowych obiektów, mniej uwagi poświęca się natomiast kwestiom doboru cyfrowych materiałów do zabezpieczenia. W artykule skupiono się na analizie społecznego kontekstu procesów doboru mających podlegać ochronie zasobów, a zwłaszcza identyfikacji zainteresowanych nimi w Wielkiej Brytanii podmiotów i określeniu, w jaki sposób ich role, tradycje i zakres odpowiedzialności oraz wzajemne relacje mogą wpływać na praktyki archiwizacyjne i decyzje dotyczące wybieranych treści.

Instytucjonalne repozytoria (IR) stały się w ostatniej dekadzie obiektem rosnącego zainteresowania ze strony naukowców, programistów i użytkowników z wielu dyscyplin, a własne, otwarte archiwa cyfrowe tworzy coraz więcej instytucji akademickich i organizacji badawczych, brakuje jednak zgody, co stanowi o powodzeniu takich przedsięwzięć i które z nich można uznać za przykłady udanych implementacji. W artykule przeanalizowano kluczowe czynniki decydujące o sukcesie inicjatyw budowy IR na całym świecie i wskaźniki, które można wykorzystać do ewaluacji tego typu projektów.

Instalowane poza siedzibami bibliotek, samoobsługowe urządzenia umożliwiające korzystanie z zasobów bibliotecznych, w tym samodzielne wypożyczanie i zwroty książek oraz pobieranie materiałów elektronicznych, cieszą się na Tajwanie rosnącym zainteresowaniem, a analiza ich popularności oraz intencji dotyczących ich wykorzystywania może dostarczyć ciekawych informacji na temat zachowań użytkowników i ich nastawienia wobec nowych technologii. W artykule przedstawiono wyniki badania mającego ustalić kluczowe czynniki mające wpływ na podejście użytkowników do FastBook – inteligentnego systemu książkowych automatów, będącego jedną z najnowszych usług tajwańskich bibliotek publicznych. Zaprezentowano również zintegrowany model akceptacji samoobsługowych technologii w bibliotecznym kontekście (STB), w odniesieniu do czynników indywidualnych i technologicznych, analizując szczegółowo różnice między płciami w procesie podejmowania decyzji, w obrębie wszystkich teoretycznych relacji zaproponowanych w przedstawionym modelu.

Pedagodzy i metodycy od lat zastanawiają się jak walczyć z popularnym stereotypem, zgodnie z którym płeć piękna nie ma predyspozycji i uzdolnień w zakresie nauk ścisłych, a informatyka to zajęcie wyłącznie dla mężczyzn. Badania oraz różne eksperymenty edukacyjne dowodzą, że proste zabiegi, takie jak modyfikacja zasad organizacji lekcji, zmiana nastawienia nauczycieli, często z góry definiujących odmienne role i zadania dla uczniów i uczennic, czy też tworzenie klas lub warsztatów informatycznych wyłącznie dla dziewcząt, ułatwiają znacznie wyrównywanie szans edukacyjnych między obu płciami, a zapewnienie środowiska bez męskiej konkurencji i docinków ze strony kolegów pozwala dziewczynom odzyskiwać wiarę w swoje możliwości i osiągać bardzo dobre rezultaty w dziedzinach uważanych do niedawna za typowo męskie. W artykule przybliżono tworzone zgodnie z tym podejściem, przyjazne dziewczętom, oddolne inicjatywy i programy nauczania inżynierii, programowania i nowych technologii, realizowane w Stanach Zjednoczonych i kierowane do uczennic szkół podstawowych i średnich.

W 2005 r., grupa 14 amerykańskich wydziałów i college’ów prowadzących studia z zakresu nauki o informacji (NI) zawiązała organizację o nazwie iSchools, powołaną w celu rozwoju tej dyscypliny (promowanej pod marką iField), re-definicji jej tożsamości, istoty, podstawowych wartości i wyróżnialnych cech w szybko zmieniającym się środowisku technologicznym, oraz przeciwdziałania zagrożeniom związanym z trudnością jasnego określenia jej granic oraz koncepcji informacji jako takiej. iSchools zostały stworzone od podstaw lub ewoluowały z programów koncentrujących się wcześniej na bibliotekach, bibliotekoznawstwie, technologii informacyjnej, informatologii, informatyce i informacji naukowej, a za główne obszary ich zainteresowań naukowo-badawczych można uznać (na podstawie deklaracji zawartych na ich stronach www) dynamiczne interakcje oraz relacje między ludźmi, technologią i informacją, z naciskiem na równoważenie wpływów dwóch ostatnich czynników w celu wspierania ludzkiego i organizacyjnego potencjału. W lipcu 2013 roku zrzeszenie iSchools liczyło już 46 członków, w tym 21 spoza Stanów Zjednoczonych (z Europy Zachodniej i Azji). Z 27 amerykańskich placówek, 18 prowadzi programy magisterskie z zakresu iField, akredytowane przez American Library Association. W artykule przybliżono główne założenia i misję tego ruchu oraz specyfikę procesu jego rozwoju, internacjonalizacji i globalizacji.

New Media Consortium (międzynarodowa koalicja instytucji edukacyjnych i kulturalnych zainteresowanych wykorzystaniem nowych mediów w edukacji), w swojej publikacji Horizon Report 2011 (coroczny raport z badań dotyczących trendów w szkolnictwie) uznała rzeczywistość rozszerzoną (ang. augmented reality – AR) za jedną z technologii mogących mieć w najbliższych latach znaczący wpływ na sektor oświaty. Prognoza ta stała się inspiracją dla finansowanego przez JISC i realizowanego na University of Manchester (UM) projektu SCARLET (Special Collections using Augmented Reality to Enhance Learning and Teaching), mającego na celu ewaluację zastosowań narzędzi AR w szkolnictwie i eliminację barier utrudniających wykorzystanie w procesie nauczania zbiorów specjalnych dzięki wdrażaniu na uczelniach aplikacji tego typu.