Biblioteka Narodowa używa na swojej stronie plików cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich użycie. [zamknij]

Open Access a przyszłość dzielenia się zasobami w Turcji

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Źródła informacji, Biblioteki jako kolekcje, Działalność biblioteki, Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , , , , ,

Możliwość komentowania Open Access a przyszłość dzielenia się zasobami w Turcji została wyłączona

Dzielenie się zasobami i zwiększanie efektywności ich wykorzystania to dla bibliotek jedna z podstawowych strategii radzenia sobie z trudnościami finansowymi, tureckie placówki tego typu miały jednak dotychczas głównie doświadczenia ze wspólnym użytkowaniem źródeł drukowanych. Migracja z formatu papierowego na elektroniczny i zmiany form komunikacji naukowej i finansowania publikacji naukowych wiążą się dla nich z koniecznością reorganizacji sposobu świadczenia usług i udostępniania dokumentów. Ze względu m.in. na ograniczenia budżetowe, coraz bardziej popularną alternatywną dla systemu licencjonowania treści staje się w tureckim środowisku bibliotecznym i naukowym model Open Access (OA), a rosnące koszty bazujących na druku modeli wydawniczych sprawiły, że lokalne uczelnie i instytucje naukowe preferują publikowanie elektroniczne. W artykule, na podstawie wyników przeprowadzonych przez autora badań, omówiono obecny stan udostępniania dokumentów cyfrowych w tym kraju i rozwój inicjatyw na rzecz OA.

Prace nad stworzeniem ogólnokrajowej polityki Open Access mającej stanowić ramy dla budowy otwartych repozytoriów i usług rozpoczęto w Turcji w 2005 r., a w 2006 r. lokalne stowarzyszenia naukowe i biblioteczne przyjęły Deklarację Berlińską ws. otwartego dostępu do wiedzy, utworzono też Radę Doradczą ds. Open Access zrzeszająca przedstawicieli kilku organizacji akademickich, bibliotecznych konsorcjów i stowarzyszenia tureckich bibliotekarzy i mająca za zadanie popularyzację idei OA. Równolegle, z ramienia ANKOS (Konsorcjum Bibliotek Uniwersyteckich Anatolii) powstała także Grupa Robocza ds. Open Access i Instytucjonalnych Repozytoriów, pracująca m.in. nad stworzeniem wytycznych, informatorów i przewodników dotyczących budowy otwartych archiwów, oprogramowania do budowy repozytoriów, praw własności intelektualnej i innych kwestii związanych z otwartym dostępem, i odpowiedzialna za współpracę z innymi instytucjami zajmującymi się OA, pomaganie im w rozwoju strategii OA i koordynację prac w tym zakresie.

Od 2009 r. ANKOS prowadzi Narodowy, Międzyuniwersytecki Projekt Open Access, którego celem jest rozwój, zgodnie z międzynarodowymi standardami, wspólnego ogólnokrajowego repozytorium OA. Do jego budowy platformy wybrano otwarty system MiTOS (Mikrobeta). W 2011 r. partycypowało w nim 10 uczelni wyższych; baza zawierała ponad 27,4 tys. zarchiwizowanych dokumentów. W czasie powstania artykułu, własne instytucjonalne repozytoria, rejestrowane w ROAR lub DOAR prowadziło 21 uniwersytetów, większość szkół wyższych ma też własne repozytoria plac dyplomowych. Kolejne podejmowane w Turcji działania na rzecz otwartego dostępu do wiedzy to m.in. budowa ogólnokrajowego archiwum dysertacji (do 12 lipca 2011 r. zdigitalizowano i udostępniono w nim w wersji pełnotekstowej 282 581 prac ze 154 uniwersytetów) i rozwój czasopism OA (161 tytułów indeksowanych w DOAJ, 34 – w ISI Web of Science).

Ruch OA jest aktywnie wspierany i popularyzowany przez lokalne biblioteki i ma wg autora w tym kraju bardzo dobra przyszłość. Postrzegany jest jako coraz bardziej poważna konkurencja dla kosztownych umów pakietowych (tzw. big deals) i licencji na zasoby cyfrowe oraz jako rozwiązanie, które pomoże zlikwidować bariery dostępu do wyników badań naukowych (w tym archiwalnych numerów i baz) i zredukować koszty publikacji naukowych.

Komentarze wyłączone.