Babin

Biblioteka Memorial (BM) Uniwersytetu Stanu Minnesota przedłużyła godziny pracy do 2.00 w nocy (ograniczając po 23.45 dostęp do tylko jednego z 3 bibliotecznych pięter) w marcu 2007 r. Początkowo, zmiana ta obowiązywała jedynie w czasie sesji, od niedzieli do czwartku, jednak po dobrym przyjęciu nowego regulaminu przez studentów zdecydowano o utrzymaniu go na stałe w ww. dniach i wyasygnowano na ten cel odpowiednie środki. W artykule, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, przedstawiono doświadczenia bibliotek akademickich i publicznych związane z udostępnianiem swoich pomieszczeń w godzinach nocnych, sposoby organizacji w tym czasie obsługi użytkowników i dostępu do zasobów, zalety takiego rozwiązania i związane z przedłużaniem godzin pracy biblioteki ryzyko. Zaprezentowano też wyniki ewaluacji wykorzystania BM między północą a drugą nad ranem i odbioru wydłużenia godzin jej pracy przez użytkowników.

W badaniu wykorzystano kilka metod gromadzenia danych: sondaże dystrybuowane wśród klientów BM w listopadzie 2009 i kwietniu 2010, między 00.30 a 01.30, wywiady, obserwacje zachowań i miejsc przebywania studentów po 11.30, mapowanie miejsc w których przebywają i obserwacje wykorzystania biblioteki (liczba użytkowników ogółem, osób przy komputerach, osób śpiących, wypożyczeń i pozyskiwanych materiałów, mierzona co pół godziny). Autorzy przejrzeli też dla porównania strony www 123 członków ARL by sprawdzić godziny otwarcia tych placówek.

Łącznie, w ankietach, zebrano opinie 264 użytkowników (12% wszystkich osób obecnych w bibliotece o 00.30, w trakcie 18 dni badań). Respondentów pytano o rok studiów, liczbę nocy w tygodniu spędzanych w BM, dni, w którym najczęściej korzystają z biblioteki przed i po 24.00, powody jej odwiedzin po północy, to, co im się najbardziej podoba o tej porze i zmiany, jakie chcieliby wprowadzić. Wywiady (6 badanych) dotyczyły nawyków uczenia się, preferencji, potrzeb i opinii nt. idealnych warunków do nauki.

Z pozyskanych w ankietach danych demograficznych wynika, że najczęstszymi nocnymi gośćmi BM są studenci ostatnich lat studiów I stopnia; największa grupa to osoby uczące się na kierunkach powiązanych z inżynierią, naukami ścisłymi i zarządzaniem. Większość z badanych (28%) odwiedza bibliotekę po północy 3 razy w tygodniu, 20% – 4 razy w tygodniu. Jako najbardziej popularne dni nocnych odwiedzin wskazano niedziele, poniedziałki i/lub wtorki, dziennych – wtorki i środy. Wśród głównych powodów korzystania z BM po północy wymieniono możliwości: nauki w ciszy (84%), korzystania z komputera (72%) i drukarek (69%) i uczenia się w grupie (51%). Cisza znalazła się także na liście najbardziej lubianych aspektów nocnych wizyt w BM (52% wskazań). 30% badanych nie zgłosiło żadnych zastrzeżeń do oferty BM, 28% – życzyłoby sobie dostępu do wszystkich pięter biblioteki także po 24.00, a niemal tyle samo osób (26%) – przedłużonych godzin otwarcia także w pozostałe dni tygodnia. Podobne odpowiedzi (m.in. wdzięczność z powodu dostępności biblioteki po północy, chęć korzystania z niej w tych godzinach także w inne dni, brak zastrzeżeń i obaw dotyczących bezpieczeństwa) zebrano w wywiadach. W czasie obserwacji użytkowników nie zauważono niemal żadnych traktowanych jako niewłaściwe zachowań (spanie, hałasowanie, jedzenie w niedozwolonych miejscach czy śmiecenie) ani też incydentów zagrażających bezpieczeństwu, potwierdziły też one, że studenci spędzają głównie czas na wyznaczonych sobie zadaniach (uczenie się samodzielnie lub w grupie, korzystanie z komputerów, ciche rozmowy), korzystając z możliwości nauki/socjalizacji w bardziej komfortowych (cisza i spokój) niż w dzień warunkach.

Porównanie stron www 123 innych bibliotek wykazało, że większość z nich podjęło podobną do BM decyzję dotyczącą rozszerzenia godzin pracy: 25% działa w roku akademickim przez 24 godz. przynajmniej kilka dni w tygodniu (głównie od niedzieli do czwartku), 57% – w godzinach po północy. Uznano, że ewaluacja wykazała słuszność takiego kroku i jego pozytywny odbiór wśród studentów; udowodniła też, że w dobie usług elektronicznych budynki biblioteczne spełniają nadal bardzo użyteczną funkcję i są potrzebne użytkownikom. Na jej podstawie zdecydowano w BM o dalszym świadczeniu usług w rozszerzonych ramach czasowych i dalszym monitorowaniu ich przydatności i wykorzystania.