Babin

W artykule przedstawiono i podsumowano w formie licznych tabel dane statystyczne dotyczące rynku wydawniczego książek w Rosji w 2011 r. oraz przeanalizowano wskaźniki produkcji drukowanych i elektronicznych publikacji, a także trendy związane z rozwojem przemysłu wydawniczego w tym kraju i zmiany, jakie zaszły w tym zakresie w relacji do poprzedniego roku.

W 2011 r. opublikowano 122 915 tytułów (w tym 19 764 tyt. broszur, tzn. nieperiodycznych publikacji bez twardej oprawy, liczących od 4 do 48 stron) w ogólnym nakładzie 612,5 mln. W stosunku do 2010 roku odnotowano niewielki wzrost liczby tytułów i znaczne (o 5,2%) zmniejszenie się nakładów. Nieco zmalała też liczba tytułów książek w stosunku do broszur (z 84,4% do 83,9%) oraz liczba książek w twardej oprawie (z 33% do 31,2%). 2/5 tytułów i ponad 3/5 nakładów ukazało się w seriach wydawniczych. Większość publikacji stanowiły nowości (106058 tyt.; 71,4% nakładów).

W okresie tym dominowały nakłady małe, do 500 egz. (44,6%, głównie – publikacje uczelniane, z dziedzin specjalnych, poezja, wydawnictwa regionalne), oraz średnie – do 5 tys. egz. (27,6 %). Wzrosła liczba pozycji naukowych (z 24 070 do 26 411 tyt.) oraz podręczników (z 39309 do 40446), natomiast tylko o 2 tys. zwiększyła się  liczba tytułów z literatury pięknej. Znacznie zmniejszyły się nakłady literatury dziecięcej (o 22%; ze 132 mln egz. do 102 mln egz.), jak również zmalała liczba tytułów tego gatunku (10938 w roku 2010; 10023 – w 2011). Nie zmieniła się liczba przekładów (14 333 tyt.), ale nieco spadły ich nakłady (z 84,7 mln egz. do 76,7 mln).  Najwięcej tytułów przełożono na rosyjski z języka angielskiego, następnie – francuskiego i niemieckiego. Niewiele przełożono natomiast z języków narodów żyjących w Rosji (176 tyt.). Opublikowano ponad 3 tys. tyt. książek w 60 językach o nakładzie ogólnym 8,3 mln egz. (w 2010 r. ich nakład wynosił 12, 1 mln egz.).

Nadal istnieje duża centralizacja – ponad połowa tytułów (2010 – 58,4%; 2011 – 56,5%) i ok. 80% nakładów (2010 – 83,8%; 2011 – 84,5%) wydawanych jest w Moskwie. Z wielkich wydawców wybijają się AST i Eksmo oraz  Prosveščenie (podręczniki). Z pierwszej dziesiątki edytorów wypadły Rosmen i Feniks, a z 14 miejsca na 3 (pod względem liczby tytułów) awansowało wydawnictwo Azbuka-Attikus. Na liście bestsellerów królują autorzy literatury popularnej – rosyjscy: D.A. Doncova (126 tyt.; nakład 4,1 mln egz.), Û. V. Šilova  (92 tyt.; nakład 3,3 mln egz.) i A.B. Marynina (57 tyt.; nakład 1,5 mln egz.) i zagraniczni – A. Dumas (82 tyt.; nakład 1,3 mln egz.) i A. Christie (155 tyt.; nakład 1 mln egz.). W literaturze dziecięcej pierwsza trójka to: V. A. Stepanov (110 tyt.; nakład 2,6 mln egz.), K.I. Čukovskij (178 tyt.; nakład 2,4 mln) i A.L. Barto (97 tyt.; nakład 946 tys.). Z obcych autorów wyróżniają się A. Dumas (4 tyt.; nakład 586 tys.) i H. Ch. Andersen (61 tyt.; nakład 533 tys.).

Od 2008 r. w Rosji rejestruje się również dane dotyczące wydawnictw na nośnikach elektronicznych. Za gromadzenie i rejestrację dokumentów tego typu odpowiada Naukowo-Techniczne Centrum Informregister. W 2008 r. zarejestrowano ich 3054, w 2009 – 3081, w 2010 – 2993, a w 2011 – 3622. W 2011 r., w stosunku do poprzedniego, wzrosła liczba dokumentów tekstowych na nośnikach elektronicznych (z 59,1% do 66,2%), a zmalała – gier komputerowych (z 17,1% na 5,6%). Zmniejszyła się też liczba podręczników (z 72,8% w 2010 do 69,2% w 2011), a wzrosła – tekstów z działu „nauka i wiedza” (z 4% do 14%). Oprócz baz danych i statystyk na podstawie egzemplarza obowiązkowego Rosyjska Izba Książki prowadzi bibliograficzne bazy danych „Książki w druku”. W Rosji funkcjonuje też krajowy, ujednolicony, dziedzinowy rejestr towarów, w którego bazach znajdują się znormalizowane bibliograficzne opisy książek będących w obiegu handlowym. Konieczne jest połączenie tych 3 systemów.