Babin

Przez wiele dekad niemal wszystkie amerykańskie szkoły bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) akredytowane przez ALA prowadziły odrębne biblioteki o specjalizacji bibliologicznej, a ich utrzymywanie traktowano jako wyznacznik jakości kształcenia i prestiżu danej instytucji. W XXI wieku liczba tych placówek zaczęła jednak spadać (większość włączono do bibliotek głównych macierzystych uczelni) i do dziś przetrwała jedynie nieznaczna ich część (8 na 55 programów studiów BIN realizowanych w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie – dane z 2012 r.). Ustalenie dokładnej chronologii i skali tego procesu i warunkujących go czynników jest niezmiernie trudne, gdyż w fachowym piśmiennictwie tematyce tej poświęcono jak dotąd niewiele uwagi. Autorka postanowiła skorzystać z nielicznych dostępnych źródeł, próbując określić liczbę bibliotek bibliologicznych w różnych okresach XX i na początku XXI w., daty ich powstawania i zamykania oraz etapy rozwoju i upadku paradygmatu odrębnych, wydziałowych bibliotek BIN w szerszym kontekście historii edukacji bibliotekoznawczej w Stanach Zjednoczonych.

Jako materiał do analizy posłużyły m.in. uczelniane katalogi, biuletyny i informatory, książki adresowe różnych sekcji ALA, wyniki sondaży dotyczących bibliotek BIN z lat 1930-69, lat 70. (można je określić jako złoty wiek bibliotekarstwa BIN w Stanach Zjednoczonych) i 80. i literatura przedmiotu. Na podstawie ich przeglądu udało się zidentyfikować najbardziej wartościowe źródła informacji i stworzyć fragmentaryczny i niepełny zapis historii badanych placówek i stopniowych zmian, jakim podlegały oraz technologicznych, ekonomicznych i intelektualnych przyczyn ich upadku. Przytoczono też debaty dotyczące odrębnego statusu bibliotek BIN toczone w środowisku akademickim i bibliotecznym.

Autorka przedstawia również dość typową dla badanych instytucji historię powstałej w 1943 r., działającej przez 66 lat, udostępniającej bogate zasoby i przez dekady tłumnie odwiedzanej przez studentów biblioteki bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BBIN) Uniwersytetu Illinois w Urbana-Champaign (UIUC). Placówka ta w dosłownym sensie padła ofiarą własnego sukcesu oraz coraz popularniejszych tendencji centralizacyjnych w amerykańskim szkolnictwie wyższym. Jej personel podejmował przez lata aktywne działania na rzecz stałego poszerzania zasobów elektronicznych oraz sieciowych usług dla LEEP – rozpoczętego w 2006 r. programu zdalnej edukacji, a rosnąca liczba udostępnianych cyfrowych serwisów i źródeł sprawiła, że nawet lokalni użytkownicy zaczęli preferować opcje wyszukiwania i lokalizacji informacji online, bez konieczności opuszczania domu czy miejsca pracy, siedziba BBIN stopniowo więc pustoszała. Gdy biblioteki UIUC rozpoczęły w  2007 r. program wdrażania nowych modeli usług zakładających zamknięcie lub połączenie kilkunastu bibliotek wydziałowych, BBIN była jedną z pierwszych, które wytypowano do projektu. W 2009 r. mimo dużych protestów ze strony studentów, doktorantów i kadry naukowej r. jej siedzibę zamknięto. Część zbiorów drukowanych BBIN przeniesiono do pomieszczeń biblioteki głównej, a resztę – do bibliotek innych wydziałów i magazynów, pozostawiając do dyspozycji użytkowników bibliotekę wirtualną oraz możliwość korzystania w głównej bibliotece z pomocy bibliotekarzy BBIN. Nowy model usług BBIN wiązał się z redukcją jej personelu, nie obcięto jednak budżetu na zakup nowości z zakresu BIN (de facto, w okresie transformacji przyznano na ten cel dodatkowe środki), które przekazywane są do najbardziej odpowiedniej tematycznie lokalizacji.

W podsumowaniu artykułu zasygnalizowano potrzebę dalszych badań nt. roli i oddziaływania bibliotek BIN, chronologii ich rozwoju oraz metod realizacji potrzeb informacyjnych wydziałów bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Podkreślono, że ich wyniki mogą być ważne także dla bibliotekarzy dziedzinowych innych dyscyplin, zaangażowanych w reorganizację usług swoich instytucji.