Babin

W artykule omówiono pozarządowy program rozwoju bibliotek publicznych w najuboższych i zniszczonych przez lata konfliktów regionach Gwatemali i Hondurasu, realizowany przez Frances and Henry Riecken Foundation – organizację, której misją jest poprawa sytuacji lokalnych społeczności i promocja demokracji przez zapewnianie dostępu do wiedzy i edukacji oraz budowę społeczeństwa obywatelskiego. Autorka przedstawia założenia tej inicjatywy, zakres działań funkcjonujących w jej ramach bibliotek oraz ewolucję modelu ich prowadzenia i finansowania w ciągu ostatnich 10 lat.

Sieć bibliotek pn. Riecken Community Libraries (RCL) / Bibliotecas Comunitarias Riecken zaczęto tworzyć w 2000 r., dzięki inicjatywie amerykańskiego multimilionera Allena Anderssona i jego żony Susan Riecken, którzy zdecydowali się przeznaczyć na ten cel 10 mln USD, powołali do życia fundację i rozpoczęli rekrutację wolontariuszy do lokalnych rad bibliotecznych. Placówki RCL zakładano głównie na odizolowanych wiejskich obszarach, gdzie duża część ludności żyje za kwotę poniżej 2 dolarów dziennie. Obecnie w sieci RCL działają 64 biblioteki, oferując model usług odbiegający znacznie od obowiązującego w tradycyjnych, zarządzanych przez władze bibliotekach publicznych Ameryki Centralnej, gdzie nie oferuje się książek w wolnym dostępie i nie wypożycza ich na zewnątrz. Użytkownicy RLC mogą swobodnie przeglądać materiały biblioteczne i zabierać je do domów oraz korzystać z Internetu i różnego typu programów nastawionych na edukację i aktywizację lokalnej ludności, przeznaczonych zarówno dla dorosłych, jak i dla dzieci (promocja czytelnictwa, organizacja klubów książki, programy pomocowe i edukacyjne skierowane do rolników, osób chcących prowadzić własną działalności gospodarczą, dziewcząt z rdzennych społeczności, które są pozbawione dostępu do formalnej edukacji, młodych matek (promocja zdrowego żywienia i wczesnej nauki czytania) itp.)

Co roku na utrzymanie tej struktury Allen Andersson przeznaczał ponad 500 tys. USD. Sytuacja ta zmieniła się radykalnie w 2008 r., gdy jedyny sponsor w wyniku globalnego kryzysu gospodarczego stracił swój majątek, a fundacja musiała przemyśleć zasady finansowania programu i zapewnienia bibliotekom RCL trwałego rozwoju przez finansowanie z różnych źródeł. Obecnie placówki RCL działają dzięki pomocy kilkuset wolontariuszy, wsparciu pozyskiwanemu od lokalnych władz samorządowych (na podstawie wypracowanego porozumienia, samorządy mają zapewniać środki na pensje bibliotekarzy i utrzymanie budynków bibliotecznych), dotacjom zdobywanym na poszczególne projekty i wpłatom od darczyńców. Fundacja promuje zasadę transparentności, rady biblioteczne RCL publikują wiec co miesiąc wszystkie informacje nt. pozyskiwanych i wydawanych funduszy, co roku udostępniany jest też publicznie raport z działalności sieci oraz wyniki jej ewaluacji. Strategia działań na kolejne lata ustalana jest na spotkaniach przedstawicieli społeczności RCL – Asociacion Red de Bibliotecas Comunitarias Riecken (ARBICOR) i wybieranej przez nich rady nadzorczej. W 2012 r. sieć RCL otrzymała wyróżnienie prezydent ALA (American Library Association) dla innowacyjnych, międzynarodowych projektów bibliotecznych.