Biblioteka Narodowa używa na swojej stronie plików cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich użycie. [zamknij]

Prawo autorskie w Australii a dostęp do narodowego dziedzictwa kultury online

Autor: Grażyna Jaroszewicz,

Kategorie: Wykorzystanie informacji i socjologia informacji, Biblioteki jako kolekcje, Działalność biblioteki, Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , , ,

Możliwość komentowania Prawo autorskie w Australii a dostęp do narodowego dziedzictwa kultury online została wyłączona

W 2011 roku australijski rząd przedstawił, określany jako przełomowy, projekt rozwoju Narodowej Szerokopasmowej Sieci (National Broadband Network – NBN), mający zapewnić wszystkim Australijczykom dostęp do Internetu i usług telefonicznych (zob. BABIN 2012/3/104). Wraz z rozszerzaniem się zasięgu NBN władze Australii nasiliły apele kierowane do instytucji kultury o udostępnianie online należących do nich zasobów. W 2012 roku na „otwieranie” kolekcji z budżetu państwa przeznaczono 39,3 mln dolarów. W rzeczywistości okazało się jednak, że pełne korzystanie z możliwości stwarzanych przez NBN jest ograniczane czynnikami ekonomicznymi, technologicznymi i prawnymi. Te ostatnie dotyczą prawa autorskiego, którego zapisy hamują upowszechnianie zasobów online.

W 2004 roku Australia podpisała ze Stanami Zjednoczonymi porozumienie o wolnym handlu. Skutkiem tego faktu było przejęcie „maksymalistyczego” systemu prawa własności intelektualnej (IP-maximalist model) i dokonanie pod jego wpływem zmian w australijskim prawie autorskim. W artykule przedstawiono analizę skutków tych decyzji oraz wnioski, także dla innych państw, płynące z doświadczeń Australii. Są one ważne w kontekście prób umiędzynarodowienia rygorystycznych standardów egzekwowania praw własności intelektualnej za pomocą wielostronnych umów, takich jak ACTA (Anti-Counterfeiting Trade Agreement) czy TPPA (Trans-Pacific Partnership Agreement), w których na pierwszy plan wysuwa się ochronę prawa autorskiego, ograniczając stosowanie wyjątków ułatwiających dostęp do wiedzy, edukacji i kultury.

Przestawiono sugestie dotyczące postępowania w przypadku zawierania umów handlowych lub dokonywania zmian w prawie krajowym. Należy zachowywać możliwości wprowadzania wyjątków w prawie autorskimi i ograniczeń w umowach handlowych oraz potwierdzać prawa użytkowników i instytucji publicznych do dostępu do informacji. W Wśród szczegółowych rekomendacji znalazły się, między innymi: odrzucanie propozycji stosowania uciążliwych środków przeciwdziałających obchodzeniu wprowadzanych przepisów (onerous anti-circumvention measures), przyjmowanie zapisów „równoważących”, zapewniających prawa użytkownikom i instytucjom publicznym, promowanie transparentności i odpowiedzialności, zwłaszcza w tych negocjacjach handlowych, które mają wpływ na obszary polityki wewnętrznej, wprowadzanie wyjątków „uzasadnionych celem” (purpose-based), ułatwiających digitalizację i dostęp online do zasobów oraz wyjątków wzorowanych na dozwolonym użytku (fair use).

Biblioteki i archiwa, realizujące swoje zadania w środowisku cyfrowym, mierzą się także z innymi, oprócz tych przedstawionych w artykule, problemami związanymi z prawem autorskim. Wśród nich są sprawy dzieł osieroconych, wygasania praw autorskich do prac niepublikowanych czy stosowania w umowach klauzuli chroniącej przed nadrzędnością wyjątków w prawie autorskim. Wszystkie one tworzą „chmurę prawa autorskiego”, która zagraża przyszłym reformom legislacji w Australii i możliwościom udostępniania w możliwie najszerszym zakresie narodowego dziedzictwa kulturowego online.

Komentarze wyłączone.