Babin

Narzędzia do tworzenia wirtualnych kolekcji i wystaw online pozwalają bibliotekom, archiwom, galeriom i muzeom na zapewnianie, powszechnego dostępu do materiałów które cieszą się dużą popularnością lub z różnych względów (zły stan, unikalny charakter, wartość historyczna itp.) nie mogą być wypożyczane. Wybór odpowiedniego systemu zależy od potrzeb oraz możliwości danej instytucji. W bibliotekach Indiana University (BIU) szukano rozwiązania, które byłoby alternatywą zarówno dla stron koncentrujących się na wyspecjalizowanych kolekcjach, o funkcjonalności nieprzydatnej dla innego typu zasobów, jak i dla serwisów o charakterze repozytoriów, skupionych na formacie lub typie treści, bez uwzględniania kontekstu i znaczenia zasobów. Zdecydowano się na wybór systemu Omeka – darmowego oprogramowania o otwartym kodzie źródłowym do budowy cyfrowych archiwów i publikowania online, rozwijanego w Roy Rosenzweig Center for History and New Media (George Mason University) i przeznaczonego dla instytucji, które nie mają dużych budżetów i odpowiedniej liczby personelu technicznego.

Omeka dostępna jest w dwóch wersjach: omeka.org i omeka.net. Pierwsza z nich ma formę pakietu, który można pobrać i zainstalować na lokalnym serwerze i oferuje większość opcji potrzebnych do publikacji i zarządzania cyfrowymi obiektami. Druga jest systemem hostowanym, podobnie jak Flickr czy eHive, w modelu SaaS, a jego użytkownicy, po rejestracji konta, mogą zarządzać publikowanymi treściami przez interfejs administracyjny. Obie wersje wykorzystują standard Dublin Core oraz protokół OAI-PMH i umożliwiają opisywanie i archiwizowanie dokumentów w różnych formatach (obrazy, wideo, dźwięki) oraz budowę złożonych kolekcji łączących różnego typu materiały, z różnych źródeł online, a ich funkcjonalność można poszerzać dzięki dodatkowym wtyczkom i aplikacjom. W BIU zaimplementowano opcję instalowaną i zarządzaną lokalnie (wersja 1.4.1), pierwotnie wykorzystując ją do prezentacji online kolekcji artefaktów ze zbiorów specjalnych dotyczących wojny z 1812 r. (map, korespondencji, druków, książek, nut). W pierwszej części artykułu omówiono poszczególne etapy procesu tworzenia oraz rozwoju tego zasobu i wykorzystane w nim narzędzia, oraz jego optymalizację dla użytkowników urządzeń mobilnych, przedstawiono także kolejne projekty BIU zrealizowane przy wykorzystaniu Omeka (por. BABIN 2010/3/189), wkład lokalnych programistów w rozwój nowych wtyczek i przykłady udanych i mniej udanych zastosowań tego oprogramowania na uczelni. W drugiej – przedyskutowano wady i zalety systemu i porównano go z innymi platformami i narzędziami do tworzenia wirtualnych kolekcji, wykorzystywanymi przez galerie, biblioteki, archiwa i muzea – ewaluacji poddano zarówno rozwiązania open source (m.in. Isnadora, CollectiveAccess, CollectionSpace, ArchivesSpace, Pachyderm), rozpowszechniane odpłatnie (Past Perfect, ContentDM) oraz serwisy posiadające darmowe i płatne wersje (WordPress, Flickr i in.).