Babin

Różnice indywidualne, takie jak płeć, wiek, wykształcenie i doświadczenie w wykorzystywaniu zasobów w różnych formatach są kluczem do zrozumienia specyficznych form ludzkich reakcji i zachowań oraz mechanizmów akceptacji nowych technologii. Przyjmując za punkt wyjścia demograficzne aspekty podziału cyfrowego, w artykule omówiono, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz sondaży online, sposób podejścia użytkowników chińskich bibliotek do materiałów w formie drukowanej i elektronicznej w kontekście cech indywidualnych. Celem badania było stworzenie nowej perspektywy dla badań nad kształtowaniem zbiorów bibliotecznych i opracowywaniem najlepszych praktyk w tym zakresie oraz pomoc bibliotekom akademickim z Chin w lepszym dostosowywaniu swojej oferty do zróżnicowanych potrzeb informacyjnych odbiorców i zmniejszeniu barier w dostępności zasobów i usług tych placówek.

Sprawdzano czy różni użytkownicy odmiennie postrzegają materiały cyfrowe i drukowane w kategoriach łatwości używania, użyteczności i faktycznego wykorzystania, oraz czy wiek, płeć, studiowana dyscyplina oraz pierwsze i bieżące doświadczenia związane z korzystaniem z bibliotek i rodzajem wypożyczanych nośników mają wpływ na stosunek badanych do papierowych i elektronicznych źródeł, których listę zawarto w ankietach. Dane zebrane od 273 respondentów poddano analizie statystycznej przy pomocy testu t dla prób zależnych i metody ANOVA (interakcje jednoczynnikowe i dwuczynnikowe), a badanie ilościowe uzupełniono 20 wywiadami. Biorąc pod uwagę płeć badanych, wśród kobiet zauważono wyższy stopień preferencji druku w odniesieniu do łatwości i częstotliwości wykorzystania, zanotowano także istotne różnice zachowań związane z wiekiem badanych (młodsi użytkownicy oceniali użyteczność i stopień wykorzystania zasobów na papierze wyżej niż starsi uczestnicy, ci ostatni z kolei lepiej postrzegali poziom łatwości użycia, użyteczności i stopnia wykorzystania źródeł cyfrowych – wyniki te potwierdzono również w wywiadach). Preferencje dotyczące zasobów elektronicznych (a zwłaszcza wysokich ocen łatwości ich używania) dominowały też wśród osób z wieloletnim doświadczeniem w ich używaniu oraz wśród studiujących nauki ścisłe, nie zaobserwowano jednak międzydyscyplinarnych różnic w tym zakresie w odniesieniu do druku. Odmienne percepcje wobec zasobów elektronicznych związane były także z tym, który typ nośnika badani zaczęli wykorzystywać jako pierwszy – wśród osób rozpoczynających edukację od materiałów na papierze wyższy był poziom akceptacji druku; analogiczną zależność zauważono w grupie badanych dla których pierwszymi zasobami naukowymi były źródła cyfrowe. Istotny okazał się również typ zasobu – większość badanych wyrażała pozytywne nastawienie wobec książek w formie drukowanej, a czasopism – elektronicznej.

Na podstawie uzyskanych wyników przedstawiono rekomendacje dla chińskich bibliotek szkół wyższych mające pomóc w redukcji nierówności cyfrowych i bardziej adekwatnym dopasowaniu bibliotecznych serwisów do różnych oczekiwań użytkowników. W podsumowaniu stwierdzono, że zasoby drukowane i cyfrowe są dla bibliotek równie ważne i używane w powiązaniu ze sobą – dzięki tym pierwszym studenci mogą zapoznać się ze studiowaną dyscypliną w szerszym kontekście, dzięki drugim – łatwiej wyszukiwać określone fragmenty informacji. Podkreślono, że aby zoptymalizować wykorzystanie zasobów informacyjnych i zwiększyć ich użyteczność, należy uwzględniać zaobserwowane w tym i innych badaniach indywidualne różnice, i prowadzić dalsze prace w tym zakresie.