Babin

Pytanie o przyszłość bibliotek jest szczególnie aktualne w obliczu zachodzących współcześnie zjawisk, takich jak rozwój technologiczny, niedocenianie zawodowych kalifikacji bibliotekarzy i niedoinwestowanie infrastruktury bibliotek. W Wielkiej Brytanii na przykład, części bibliotek publicznych grozi zamknięcie ze względu na brak środków, a w Stanach Zjednoczonych, z tego samego powodu placówki szkolne zatrudniają na coraz szerszą skalę niewykwalifikowany personel. Dostęp do materiałów online sprawia, że specjalista dziedzinowy może wydawać się niepotrzebny, spada też liczba szkół kształcących w zawodzie oraz pozycja bibliotekarzy w ramach struktur uczelni. Według czarnej wizji, promowanej przez część środowiska naukowego, nadchodzi koniec bibliotek, autor odwołując się do literatury przedmiotu, rysuje jednak pozytywny obraz przyszłości tych instytucji.

Od lat 60. ubiegłego wieku były one w czołówce zmian – wykorzystywały nowe technologie do opisu i udostępniania zasobów, tworzyły międzynarodowe sieci współpracy, wypracowywały nowe modele relacji z twórcami i dostawcami treści i wspierały nowe metody edukacji i dostarczania wiedzy. Obecnie można znaleźć przykłady inwestycji publicznych w budynki bibliotek, powstają też nowe czasopisma z zakresu informacji naukowej. Jednym z najszybciej rozwijających się obszarów w ramach IT jest archiwistyka cyfrowa, do której łatwo mogą przygotować się bibliotekarze, powstają też nowe środowiska cyfrowe, nadające się do wykorzystania w bibliotekarstwie.

W artykule wskazano obszary związane ze zmieniającymi się wymaganiami kwalifikacyjnymi, środowiskami pracy i działaniami na rzecz angażowania użytkowników, które powinny stać się przedmiotem zainteresowania bibliotek, gdyż mogą decydować o zapewnieniu im oraz bibliotekarzom bezpiecznej i stabilnej przyszłości. Podkreślono, że placówki te powinny być osadzone w społecznościach, którym służą i odpowiadać na ich potrzeby; należy też pamiętać, że lokalne społeczności nie są jednorodne i zwracać uwagę na osoby, które nigdy nie korzystały lub przestały korzystać z bibliotek. Istotna jest również relacja pomiędzy bibliotekami a instytucjami, w ramach których funkcjonują i od których zależy ich budżet. Biblioteki powinny służyć ich celom i dbać o swoją widoczność w ich obrębie. Bibliotekarze mogą wprowadzać innowacje, dostarczać informacji i być ekspertami w dziedzinie prawnych zagadnień w środowisku cyfrowym. Umiejętności bibliotekarzy mogą być potrzebne w obliczu rosnącej liczby informacji wymagających przetworzenia. Mogą oni odegrać istotną rolę w udostępnianiu informacji w Internecie, jako że wartość i użyteczność tych ostatnich wzrasta, gdy nie pojawiają się tam w sposób niekontrolowany i są w odpowiedni sposób opracowane i zorganizowane; powinni też dbać o obecność instytucji w wyszukiwarkach, serwisach online takich jak YouTube i Wikipedia, oraz o zawartość jej strony www. Dzięki biegłości w wykorzystywaniu nowych technologii, mogą wziąć odpowiedzialność za działania marketingowe, np. poprzez łączenie różnych działań prowadzonych przez ich instytucję w sposób, którego nie zrobią automatyczne wyszukiwarki. Innym obszarem, w którym mogą sprawdzić się bibliotekarze jest zarządzanie informacją wewnątrz organizacji – każda instytucja wytwarza olbrzymią ilość plików, dokumentów, e-maili i in., pojawia się więc problem ich przechowywania, klasyfikowania i udostępniania, jak również autorstwa i praw do tej dokumentacji.

Ważną rolę odgrywa przestrzeń biblioteki, jako jedno z ostatnich miejsc o publicznym charakterze udostępnianych użytkownikom przez instytucje. Przestrzeń powinna być dostosowana do potrzeb odwiedzających, tak jak dzieje się np. w nowoczesnych księgarniach, oferujących sieć Wi-Fi oraz miejsce na odpoczynek, kawiarnię itp. W obliczu braku perspektyw na lepsze finansowanie, konieczne jest gruntowne przemyślenie wydatków ponoszonych przez biblioteki na świadczone usługi i kolekcje. Nie należy natomiast rezygnować ze środków na rozwój zawodowy pracowników, który przekłada się na rozwój samych bibliotek i umiejętności bibliotekarzy pozwalających na szkolenie użytkowników w zakresie poruszania się w świecie cyfrowym. W podsumowaniu stwierdzono, że obenie, w erze cyfrowej, otwierają się przed bibliotekami nowe możliwości, i jedynie skoncentrowanie na przeszłości może sprawdzić, że nie zostaną one wykorzystane.