Nowe standardy i najlepsze praktyki: aktualności z NISO
,Kategorie: Dostęp do publikacji, Opracowanie informacji
Tagi: ALI, KBART, normalizacja w informacji naukowej, OAMI, ODI, open access, otwarty dostęp do publikacji, PIE-J, struktury danych i metadanych, zalecane praktyki
Możliwość komentowania Nowe standardy i najlepsze praktyki: aktualności z NISO została wyłączona
W artykule omówiono najnowsze prace normalizacyjne NISO (National Information Standards Organization) – amerykańskiej organizacji non-profit odpowiedzialnej za opracowywanie norm i rekomendacji dotyczących informacji, dokumentacji, wyszukiwania i dystrybucji publikowanych mediów i materiałów oraz tradycyjnych i cyfrowych usług informacyjnych. Autorki relacjonują stan prac nad 4 projektami: KBART (Knowledge Bases and Related Tools), PIE-J (Presentation and Indentification of E-Journals), ODI (Open Discovery Initiative) i OAMI (Open Access Metadata Indicators) oraz dyskusje dotyczące ich zastosowań i przydatności dla różnych grup z sektora informacyjnego.
Na wstępie przybliżono krótko przyjęte przez NISO procedury i zasady tworzenia norm i zalecanych praktyk oraz różnice między nimi – zalecenia powstają wcześniej niż normy, dotyczą nowych obszarów wymagających normalizacji i zawierają mniej rygorystyczne i sformalizowane wymogi zgodności; prezentowane w tekście regulacje należą do tej właśnie kategorii.
Celem twórców pierwszej z omawianych dokumentacji – KBART (Bazy Wiedzy i Powiązane narzędzia), było rozwiązanie problemów z odczytywaniem OpenURL i metadanych przez narzędzia linkujące oraz usprawnienie interakcji między dostawcami baz wiedzy, dostawcami treści i wydawcami, a także poprawa wyszukiwalności materiałów w wolnym dostępie. W udostępnionej w kwietniu 2014, poprawionej drugiej wersji zalecanych praktyk (Phase II) udostępniono prosty format wymiany metadanych, z wyszczególnieniem miejsc i sposobu umieszczania informacji i z uwzględnieniem metadanych dla zbiorów konsorcjów, materiałów Open Access, ebooków i materiałów konferencyjnych (pierwszy etap projektu koncentrował się na zasobach ciągłych).
PIE-J opublikowano jako zalecaną praktykę w marcu 2013 r. Dokument zawiera wytyczne dotyczące prezentacji czasopism elektronicznych oraz zasad cytowania i składa się z 7 sekcji dotyczących: zachowania tytułu oraz informacji o sposobie cytowania, z jakim z jakimi artykuły były po raz pierwszy publikowane, wyświetlania: historii zmian tytułu, poprawnego numeru ISSN dla różnych formatów i zmienionych tytułów, numeracji i chronologii, zapewnienia informacji o publikacji, takich jak strona „o naszym czasopiśmie”, dostępu do zawartości i zachowania treści przeniesionych z druku na formę cyfrową.
Grupa robocza Inicjatywy Otwartego Wyszukiwania – ODI skupia biblioteki, wydawców i dostawców usług i pracuje nad rekomendacjami dotyczącymi dostępności treści, wymiany i udostępniania metadanych do celów indeksacji oraz zapewnienia transparentności i neutralności mechanizmów wyszukiwania. Jej cele to: pomoc bibliotekom w zdefiniowaniu sposobu oceny poziomu zaangażowania dostawców treści w świadczenie usług wyszukiwania, ułatwienie procesu współpracy dostawców treści z dostawcami serwisów wyszukiwawczych, zdefiniowanie modeli „rzetelnego” i pozbawionego stronniczości odsyłania (ang. fair linking) do treści wydawców ze stron dostawców treści i określenie statystyk, jakie należy gromadzić dla tych ostatnich podmiotów. Zespół ODI podzielono na sekcje pracujące nad technicznymi rekomendacjami dla formatu i transferu danych, komunikowaniem o prawach bibliotek, definiowaniem neutralności linkowania i wymianą danych o wykorzystaniu zasobów. Ich zalecenia opublikowano w czerwcu 2014 r.
Zakończony pod koniec 2014 r. projekt OAMI skierowano do użytkowników, autorów, wydawców, bibliotek, jednostek finansujących oraz serwisów i silników wyszukiwawczych, a jego członkowie zajęli się normalizacją danych bibliograficznych opisujących otwartość pracy naukowych i ujednoliceniem oznaczeń praw ich czytelników [rekomendacje grupy roboczej OAMI wydano w styczniu 2015 r. jako Access and Licence Indicators – ALI, zdefiniowano w nich też sposób oznaczania licencji na jakiej udostępniana jest dana pozycja].