Babin

Hałas w bibliotekach akademickich jest jednym ze stałych powodów obaw zarówno użytkowników, jak i bibliotecznej administracji. Wypracowano jak dotąd wiele różnych rozwiązań mających na celu ograniczenie liczby skarg i stworzenie czytelnikom komfortowych warunków akustycznych – od wprowadzania regulaminów i oznakowania nakazujących zachowanie ciszy, przez kontrolowanie wyznaczonych, „cichych” miejsc przez strażników lub wyznaczonych do tego zadania bibliotekarzy, przestawianie mebli, czy izolację pomieszczeń po montaż detektorów dźwięku. Celem zreferowanego w artykule eksperymentu było określenie skuteczności tej ostatniej opcji, na podstawie badania efektów instalacji elektronicznego urządzenia (NoiseSign) monitorującego natężenie hałasu w strefach cichej nauki w bibliotece McGill University – dużej uczelni mieszczącej się w Montrealu w Kanadzie.

NoiseSign montowany jest do ściany i informuje o przekroczeniu norm hałasu w sposób wizualny, przez włączenie świetlnego sygnału. Przy instalacji zaprogramowano go na zapalanie się przy wartości 65 decybeli. Autorzy założyli, że ostrzeżenia wysyłane przez urządzenie będą stanowiły dla użytkowników informacje wystarczającą do zmiany ich negatywnych zachowań i pomogą w redukcji hałasu (zarówno odbieranego, jak i faktycznego) w wybranych do badania obszarach biblioteki. Do zmierzenia postrzeganych i obiektywnych wartości poziomu dźwięków w tej placówce wykorzystano ankiety i pomiar akustyczny (aplikacja Decibel 10th zainstalowana na iPadach), prowadząc badanie w dwóch głównych filiach biblioteki, na obszarach interwencyjnych (wskazanych we wstępnych sondażach przez użytkowników jako głośne i wyposażonych następnie w detektory hałasu) i kontrolnych (uznanych za głośne, ale bez elektronicznego monitoringu), przez 5 dni z rzędu, z wyłączeniem weekendów. W testowym okresie, opinie użytkowników nt. hałasu w badanych strefach zbierano w sondażach online. Respondentów proszono m.in. o ocenę, w skali od 1 do 10, obecnego oraz pożądanego stanu oraz o określenie źródeł irytujących dźwięków. Ich faktyczne natężenie sprawdzano dwukrotnie w ciągu dnia ręcznym czytnikiem przez 60 sekund i porównywano z zapisami automatycznie rejestrowanego poziomu decybeli na dwóch zainstalowanych w strefach interwencyjnych detektorach. Badanie powtórzono trzykrotnie, w odstępie dwóch tygodni, a następnie – kilku miesięcy, by ocenić długofalowy wpływ NoiseSign. Przy każdym pomiarze notowano również liczbę użytkowników obecnych w każdej lokalizacji, by uwzględnić duże rozbieżności we frekwencji. Otrzymane wyniki i zależności między nimi weryfikowano przy pomocy analizy wariancji ANOVA.

Okazało się, że choć pożądany przez użytkowników poziom natężenia dźwięków był znacząco niższy od odbieranego, zamontowanie sygnalizatorów NoiseSign nie miało statystycznie znaczącego wpływu ani na redukcję faktycznego hałasu, ani też na percepcje odbiorców. Co ciekawe, nie zanotowano też istotnych różnic między liczbą obecnych w danym miejscu osób a wynikami pomiarów. Komentarze respondentów zamieszczone w ankietach oraz obserwacje prowadzone w badanych strefach w czasie pomiarów wykazały również, że hałas w strefach cichej nauki nie jest głównym powodem składanych przez nich skarg (w rzeczywistości, natężenie dźwięków nie przekracza tam 45-50 decybeli). Jako źródło przeszkadzających bodźców dźwiękowych wskazywano często pomieszczenia i korytarze przylegające do wyznaczonych „cichych stref” oraz zachowujących się głośno pracowników. Niektórzy użytkownicy zaznaczyli też, że w sytuacjach gdy hałas przekracza tolerowany przez nich poziom, próbują interweniować samodzielnie, uciszając rozmawiające głośno osoby, kierując prośby do personelu itp. – taka samokontrola być może wyjaśnia brak znaczącego wzrostu hałasu wraz ze zwiększaniem się liczby użytkowników w strefach cichej pracy. W podsumowaniu badania przedyskutowano potencjalne przyczyny niskiej efektywności zainstalowanych urządzeń oraz możliwości modyfikacji NoiseSign i systemu sygnalizacji w celu zwiększenia jego skuteczności, wskazano także na konieczność sprawdzenia innych metod monitoringu. Omówiono też  podjęte na podstawie zebranych danych kroki w celu wyciszenia przestrzeni biblioteki.