Babin

W artykule omówiono historię Biblioteki Narodowej i Uniwersyteckiej (BN i U) w Strasburgu oraz założenia i poszczególne etapy realizacji projektu jej niedawnej restauracji. BN i U została kompletnie zniszczona w 1870 roku podczas oblężenia miasta przez wojska pruskie, a następnie odbudowana przez rząd niemiecki i otwarta w 1895 roku ze zbiorami liczącymi 600 tys. wol. Jej siedzibę, zaprojektowaną przez przez Hartela i Neckelmanna, zaliczono do najciekawszych budowli miasta.

Nowoczesne technologie informacyjne przyczyniły się do zmniejszenia zainteresowania czytelników fizycznymi obiektami bibliotek. Badania w Stanach Zjednoczonych wykazały spadek liczby ich odwiedzin o 5%, przy jednoczesnym wzroście wykorzystania usług i zasobów dostępnych online. Wskazano również, że co czwarta osoba odwiedzająca bibliotekę nie orientuje się w nowej ofercie usług. Aby biblioteka zaczęła znów przyciągać czytelników konieczne jest przedefiniowanie jej misji społecznej, celów i szukanie innowacyjnych podejść do zagospodarowania przestrzeni i wyposażenia. Analizując ten problem, autorzy artykułu odwołują się do teorii projektowania z myślą o emocjach użytkownika autorstwa Dana A. Normana, prezentowanej w książce Emotional design : Why we love (or hate) everyday things (New York, 2004).

Jedną z typowych cech szkolnictwa wyższego w Wielkiej Brytanii jest nacisk na niezależną naukę, na którą studenci muszą poświęcać czas poza formalnymi godzinami zajęć, a rolą uniwersytetów jest zapewnienie studiującym miejsc, w których mogą się samodzielnie uczyć. Tradycyjnie, zadanie to realizują biblioteki, które w związku z rozwojem nowych technik i praktyk pedagogicznych takich jak hybrydowe formy kształcenia (blended learning) czy odwrócone nauczanie (flipped classroom), muszą dostosowywać się do nowych oczekiwań odbiorców dotyczących lepszych i bardziej zróżnicowanych środowisk edukacyjnych, i przekształcać swoje wnętrza tak, by mogły służyć różnym grupom użytkowników i wspierać różne formy i style uczenia się. W artykule omówiono krótko nowe koncepcje związane z projektowaniem i zmianą rozumienia funkcji budynków bibliotek akademickich, a następnie zreferowano założenia i proces budowy Ośrodka Zasobów Naukowych Uniwersytetu Chichester, otwartego w 2012 r., w kampusie Bognor Regis (Bognor Regis Learning Resource Centre – BRLRC). Przedstawiono także wyniki badania analizującego sposób zaprojektowania poszczególnych stref tego obiektu, a także ich faktycznego wykorzystania i dopasowania w praktyce do potrzeb studentów.

Hałas w bibliotekach akademickich jest jednym ze stałych powodów obaw zarówno użytkowników, jak i bibliotecznej administracji. Wypracowano jak dotąd wiele różnych rozwiązań mających na celu ograniczenie liczby skarg i stworzenie czytelnikom komfortowych warunków akustycznych – od wprowadzania regulaminów i oznakowania nakazujących zachowanie ciszy, przez kontrolowanie wyznaczonych, „cichych” miejsc przez strażników lub wyznaczonych do tego zadania bibliotekarzy, przestawianie mebli, czy izolację pomieszczeń po montaż detektorów dźwięku. Celem zreferowanego w artykule eksperymentu było określenie skuteczności tej ostatniej opcji, na podstawie badania efektów instalacji elektronicznego urządzenia (NoiseSign) monitorującego natężenie hałasu w strefach cichej nauki w bibliotece McGill University – dużej uczelni mieszczącej się w Montrealu w Kanadzie.

Artykuł poświęcono omówieniu obecnej kondycji bibliotek, ich pozycji w czasach szybkich przemian oraz perspektyw na przyszłość. Powołując się na szereg publikacji, autor dowodzi w nim, że obecna rola bibliotek w społeczeństwie jest na tyle znacząca, że można mówić o złotej erze ich rozwoju, przytacza też argumenty mające uzasadnić stawianą przez siebie tezę i opisuje przykłady inicjatyw, stanowiących jego zdaniem dowód na rozkwit tych instytucji, ich innowacyjność i wzrost społecznego znaczenia.

Architektura i wzornictwo biblioteczne stały się w ostatniej dekadzie bardzo popularnym tematem – w serwisach informacyjnych i na portalach społecznościowych oglądać można rozpowszechniane błyskawicznie w sieci serie zdjęć monumentalnych, postmodernistycznych i zaawansowanych technologicznie projektów bibliotek, które, wraz z ożywianiem debaty na temat społecznej wartości tych instytucji, zaczęto realizować w stolicach wielu państw – w przypadku krajów o wyższych dochodach można mówić wręcz o podchodzeniu do bibliotecznych inwestycji jak do architektonicznego spektaklu. Globalny nacisk na traktowanie wybranych bibliotek publicznych jako lokalnej wizytówki, turystycznej atrakcji, czy też krajowego lub miejskiego symbolu statusu i narodowej dumy ma zdaniem autora negatywny efekt na sektor biblioteczny i nie jest najlepszym pomysłem na wydawanie publicznych środków.

W latach 90. ubiegłego wieku zaczęto kwestionować potrzebę przeznaczania pieniędzy podatników na utrzymywanie fizycznych zbiorów i budynków bibliotecznych, a okresy recesji wymusiły ograniczanie wydatków na ważne cele społeczne, w tym kulturę i edukację, co wpłynęło negatywnie na pozycję bibliotek i innych publicznych instytucji. W Danii, w efekcie reform strukturalnych, między 2007 a 2013 r. zredukowano liczbę jednostek bibliotecznych z 550 do 466 (o 15,2%), w Norwegii, z powodu cięć rządowych budżetów, w tym okresie ich liczba spadła z 807 do 715 (o 11,4%), a w Wielkiej Brytanii z tego samego względu zlikwidowano niemal 400 bibliotek publicznych (spadek z 4567 do 4191 – o 8,2%); w krajach tych zaobserwować można również niechęć polityków do traktowania usług bibliotek jako priorytetowych dla lokalnych społeczności. Co ciekawe, w tym samym czasie, w wielu dużych miastach na świecie (m.in. w Seattle, Amsterdamie i Newcastle) wydano znaczące środki na realizację wizjonerskich projektów nowych gmachów bibliotecznych, a paradoks ten zainspirował autorkę do zbadania nastawienia decydentów do nowych bibliotecznych inwestycji, miejsca bibliotek publicznych w urbanistycznej przestrzeni i ich wartości dla mieszkańców metropolii.

W artykule przedstawiono najciekawsze inwestycje architektoniczne w sektorze bibliotecznym, ukończone w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie między 1 czerwca 2013 a 30 czerwca 2014, oraz ich założenia projektowe. W okresie tym wybudowano, rozbudowano, poddano renowacji i modernizacji połączonej z rozbudową 16 bibliotek akademickich i 84 bibliotek publicznych (od podstaw powstało łącznie 35 obiektów).

Ministerstwo Kultury i Komunikacji Québecu w początkowych latach XXI wieku postanowiło przeznaczyć znaczne fundusze na ożywienie i rozwój kulturalny regionu, w tym na rozbudowę infrastruktury bibliotek publicznych. Zgodnie z tymi planami Montreal miał się stać nowoczesną metropolią kultury. W ramach programu rozbudowy, modernizacji i budowy nowych budynków publicznych w mieście Montrèal – RAC (Le Programme de rénovation, d’agrandissement et de construction de bibliothèques de la Ville de Montréal) powiększono, unowocześniono lub przeniesiono do nowej siedziby 5 bibliotek publicznych. W artykule omówiono koncepcję biblioteki jako „trzeciego miejsca” z książki Raya Oldenburga oraz szczegółowo scharakteryzowano z tej perspektywy projekty zrealizowane w ramach RAC.

Ministerstwo Kultury i Komunikacji Quebécu (MCC – Le Ministère de la Culture et des Communications du Quebéc) rozpoczęło w 2001 roku realizację programu tworzenia i rozbudowy infrastruktury umożliwiającej kulturalny rozwój regionu. W jego ramach m.in. zaplanowano budowę nowych siedzib bibliotek publicznych oraz powiększenie i renowację istniejących budynków bibliotecznych oraz unowocześnienie ich wyposażenia. W artykule przedstawiono uzyskane wyniki dotyczące bibliotek autonomicznych i ich filii oraz bibliotek zrzeszonych w regionalnych centrach usług bibliotecznych CRSBP (Les centres régionaux de services aux bibliothèques publiques).