Babin

Autorka koncentruje się w artykule na szczegółowym omówieniu obowiązujących procedur i usług biblioteczno-informacyjnych Słowackiej Biblioteki Narodowej (SBN), z odwołaniem do rozwiązań przyjętych w bibliotekach narodowych innych państw.

SBN świadczy usługi wszystkim obywatelom Słowacji, którzy ukończyli 16 lat i dysponują dowodem osobistym, oraz bibliotekom krajowym i zagranicznym. Nie jest to rozwiązanie powszechnie przyjęte przez biblioteki narodowe, np.  Biblioteka Narodowa Francji  (BNF) w wielu przypadkach wymaga od użytkowników akredytacji i nie wypożycza książek, pełni też, podobnie jak wiele innych bibliotek narodowych,  rolę „ostatniej instancji”, tzn. wymaga udowodnienia, że książka nie jest dostępna w innej placówce. Wszystkie usługi SBN, przez 4 dni w tygodniu, oferowane są do godz. 19.30. Dział usług biblioteczno-informacyjnych SBN grupuje trzy pododdziały: 1) czytelni, 2) wypożyczeń (w tym międzybibliotecznych) oraz 3) usług elektronicznych (w tym z zakresu informacji naukowej).

Ad 1) Biblioteka dysponuje czterema czytelniami: ogólną, mikrofilmów oraz zbiorów specjalnych – materiałów biograficznych i materiałów archiwalnych. Czytelnia ogólna udostępnia książki popularno-naukowe i bieżącą prasę. Obsługa stara się systematycznie  usuwać z półek materiały starsze i mało wykorzystywane. W czytelni mikrofilmów zainstalowano nowoczesne czytniki umożliwiające skanowanie tekstów i ich zapis na dowolnym nośniku lub wydruk. Ad 2) Wypożycza się materiały nie tylko w wypożyczalni, ale też w czytelniach (ogólnej i mikrofilmów) oraz w  pracowni multimedialnej.  We wszystkich pracowniach są też świadczone usługi reprograficzne.  Agenda międzynarodowych wypożyczeń międzybibliotecznych SBN świadczy usługi na zamówienie bibliotek ze środkowych i wschodnich terenów Słowacji. Bratysławę i tereny zachodnie obsługuje Biblioteka Uniwersytetu w Bratysławie. Na zlecenie użytkowników z całego świata sprowadza się potrzebne im dokumenty, najczęściej cyfrowe kopie artykułów z zagranicznych czasopism naukowych. Inne biblioteki narodowe  niekiedy korzystają z usług  zewnętrznego ośrodka lub wyodrębnionej agendy (np. BNF – z  Narodowego Ośrodka Wypożyczeń – Centre National de Prêt). Ad 3) Usługi elektroniczne połączono z informacyjnymi. Dział informacji oferuje czytelnikom stanowiska przy komputerach z dostępem do wielu baz i możliwością zapisu wyników na nośnikach elektronicznych. Informacje można też pozyskać zdalnie – telefonicznie, drogą pocztową (rzadko) lub elektroniczną, za pośrednictwem specjalnego formularza zamieszczonego na stronie internetowej biblioteki. Informacje pozyskiwane są na ogół przez bibliotekarzy ze źródeł elektronicznych – Internetu, baz danych, katalogów online, dokumentów cyfrowych itp. Udzielane są też  konsultacje dotyczące pozyskiwania poszukiwanych przez użytkowników informacji i doboru piśmiennictwa na dany temat.

Służby informacji naukowej funkcjonują we wszystkich bibliotekach narodowych, choć zorganizowane są w różny sposób – scentralizowane lub odwrotnie – rozproszone, przy specjalistycznych czytelniach. SBN, podobnie jak wiele znaczących bibliotek, prowadzi usługę „zapytaj bibliotekę”. W jej ramach, dyżurni bibliotekarze udzielają użytkownikom z kraju i zagranicy odpowiedzi przez telefon, e-mail i na czacie. Dział promocji SBN organizuje wycieczki po bibliotece, prowadzi szkolenia informacyjne dla uczniów i studentów, wykłady i seminaria dla bibliotekarzy, konferencje naukowe itp.  Obsługą osób niewidomych zajmuje się Biblioteka Narodowa dla Niewidomych w Levoči. Podkreślono, że na wszystkie procesy biblioteczne, a zwłaszcza na świadczone przez SBN usługi, znaczący wpływ ma szybko postępująca digitalizacja zbiorów. Dzięki niej czytelnicy mają dostęp do wielu pełnych tekstów w formie cyfrowej z komputerów Biblioteki lub przez portal Slovakiana.