Babin

W artykule przedstawiono wyniki przeprowadzonego przez autorkę badania, mającego na celu przedstawienie w ogólnym zarysie problematyki poruszanej w artykułach poświęconych bibliotekom narodowym i w publikacjach wydawanych przez te instytucje w 2-letnim okresie (lata 2014-2015). Materiały do analizy zebrano przeglądając zawartość trzech bibliograficznych baz danych – Library and Information Science Abstracts (LISA), Library and Information Science and Technology Abstracts (LISTA) i Web of Science (WoS), przy pomocy wyrażeń „biblioteka narodowa” i „biblioteki narodowe” oraz nazw bibliotek (np. Biblioteki Kongresu, Biblioteki Brytyjskiej) nieposługujących się we własnej nomenklaturze określeniami „narodowa”. Uzyskane rezultaty porównano z efektami wyszukiwań dotyczących innych sektorów bibliotecznych, z wykorzystaniem odpowiednich fraz w tytułach, abstraktach, słowach kluczowych i hasłach przedmiotowych.

Autorka zastrzega, że ze względu na niewielką skalę, dokonanego przeglądu nie należy traktować jako systematycznego i wyczerpującego. Jego wyniki mają jedynie pomóc zobrazować szacunkową wielkość, źródła i języki publikacji, wzory autorstwa i zagadnienia poruszane w piśmiennictwie związanym z analizowanymi instytucjami. Na podstawie dokonanych wyszukiwań, zidentyfikowano (po eliminacji duplikatów) 100 tekstów skoncentrowanych na bibliotekach narodowych w bazie LISA, 233 w LISTA i 239 w WoS; po eliminacji recenzji, abstraktów, notek biograficznych, krótkich wiadomości, opisów projektów finansowanych przez narodowe książnice i artykułów poświęconych analizom określonych pozycji historycznych ze zbiorów, liczby te wyniosły odpowiednio 72, 122 i 47 (łącznie 181 unikalnych pozycji), a po uwzględnieniu wyszukiwań przy pomocy nazw własnych placówek pełniących funkcje bibliotek narodowych zebrano do dalszej analizy 192 teksty z 94 czasopism.

Rozkład artykułów w tych tytułach był zgodny z prawem Bradforda (ponad 1/3 publikacji na badany temat ukazała się w 3 czasopismach: Bibliothek Forschung und Praxis, Library Trends i IFLA Journal, a w 35% opublikowano w wybranym okresie tylko jeden poświęcony mu tekst). Co ciekawe, Alexandria – jedyny tytuł specjalizujący się w tematyce związanej z bibliotekami narodowymi, był indeksowany w latach 2014-2015 tylko w LISTA, a w roku 2015 nie wydano ani jednego numeru tego czasopisma, co przełożyło się na takie, a nie inne wyniki wyszukiwań i co wskazuje, że istotne źródła z wybranej tematyki mogą nie być należycie uwzględniane w serwisach bibliograficznych. Znacząca większość publikacji ukazała się w języku angielskim (144 – 75%), a następnie niemieckim (18), czeskim (5) i hiszpańskim (4); łącznie – w 17 europejskich językach. Przeważająca część z nich (114 – 60%) miała 1 autora, 32- dwóch, 23 – trzech, 11 – czterech lub więcej, 12 wydano anonimowo (jako materiały redakcyjne lub niepodpisane informacje). Omawiano w nich biblioteki z 57 krajów na wszystkich kontynentach – głównie z Europy, Ameryki Północnej i regionu Australazji. Poruszane tematy dotyczyły najczęściej ogólnych działań, stosowanych procedur i świadczonych usług (64 pozycje), zbiorów i dokumentacji (57), zastosowań technologii (56), roli w krajowym systemie bibliotecznym (27) oraz ochronie i konserwacji (25). Najmniej uwagi poświęcono budynkom fizycznym, obiektom bibliotecznym (8) oraz usługom wypożyczeń i dostarczania dokumentów (7); zagadnienia związane z zarządzaniem informacją cyfrową poruszono w ok. 20% prac, jednak problematyka kuratorstwa danych cyfrowych była w badanym korpusie tekstowym niemal nieobecna.

Uwzględniając publikacje pominięte ze względu na ograniczenia wyszukiwania oszacowano, że rocznie publikuje się ok. 100 tekstów odnoszących się do bibliotek narodowych. Stanowią one ok 10% artykułów i referatów poświęconych różnym typom i aspektom działań bibliotek. Wskazano też na potrzebę prowadzenia dalszych, zakrojonych na szerszą skalę badań, z wykorzystaniem zarówno tradycyjnych metod bibliometrycznych jak i altmetryki, co pomogłoby zrozumieć lepiej nowe tendencje, wzory publikowania i zmiany w piśmiennictwie związanym z bibliotekami narodowymi.