Babin

Kryzys finansowy ostatnich lat dotknął w Rosji nie tylko małe miasta, ale i część większych metropolii. W artykule przybliżono, jak biblioteki radzą sobie z dążeniem do realizacji misji i zaleceń władz resortowych w realiach finansowych ograniczeń, omawiając związane z tym wyzwania na przykładzie systemu biblioteczno-informacyjnego miasta Rubcowska.

Liczący 146 tys. obywateli Rubcowsk (Kraj Ałtajski) w rankingu na atrakcyjność (gospodarka, infrastruktura, demografia itp.), wśród 165 miast Rosji liczących powyżej 100 tys. mieszkańców, zajmuje 10 miejsce od końca. Po bankructwie fabryki traktorów zatrudniającej ponad 25 tys. ludzi , czyli głównego pracodawcy, z miasta całkiem niemal zniknęły podstawowe wcześniej profesje, czyli „wykwalifikowany robotnik” i „inżynier”. Nastąpiła marginalizacja społeczności, której efektem jest m.in. brak zainteresowania książką – księgarnię zamieniono na „bibliotekę chmielu” czyli pijalnię piwa, powstały nowe sklepy alkoholowe, zamknięto natomiast 2 biblioteki z 12 tworzących miejski system biblioteczny:  w 2014 r. utworzoną w 1949 r. bibliotekę dziecięcą (ze względu na stan budynku) a w 2015 r. – ogólną publiczną (teoretycznie – w celu reorganizacji sieci, w rzeczywistości – z braku finansowania).

Sondaż internetowy lokalnego wydziału kultury wykazał spadek zainteresowania bibliotekami wśród obywateli – 36% respondentów likwidację bibliotek uznało za proces naturalny w epoce Internetu. Bibliotekom pracę utrudnia brak pieniędzy na gromadzenie (więcej publikacji się usuwa niż kupuje), kłopoty z terminową opłatą mediów, niszczejące meble i budynki, w dodatku coraz mniej fachowców – obecnie bibliotekarskie wykształcenie ma 36 z 80 pracowników, przy czym są to często osoby przed emeryturą, a na przeszkolenie niefachowców brakuje funduszy. W łataniu dziur finansowych pomagają usługi płatne i wynajmowanie sal bibliotecznych. Poszczególne projekty zyskały też dofinansowanie ze strony fundacji Sorosa (zakup technologii, wdrożenie systemu informacji prawnej) oraz rosyjskiego miliardera Michaiła Prochorowa (1,2 mln rubli, m.in. z przeznaczeniem na kursy komputerowe dla ludności, popularyzację literatury i muzyki oraz wykłady naukowców). Pomagają też niekiedy prywatni darczyńcy (kupili m.in. nowoczesny sprzęt dla osób niewidomych i niedowidzących). Biblioteka stara się o podłączenie do Narodowej Biblioteki Elektronicznej. Mimo wielu trudności, braku pieniędzy i częstego niedoceniania  jego misji przez władze miejskie, system biblioteczny w Rubcowsku funkcjonuje na miarę swoich możliwości, a perspektywy jego rozwoju zależą w dużej mierze od dobrej woli decydentów, którym warto uświadamiać, że działalność bibliotek może przyczynić się do ekonomicznego rozwoju miasta i kraju.