Babin

Dostępność sieciowych silników wyszukiwawczych ułatwia wyszukiwanie potrzebnych danych, jednak ich użyteczność i efektywność przy lokalizowaniu literatury akademickiej spełniającej założone kryteria jest niepewna. Z badań przeprowadzonych w 2012 r. w Stanach Zjednoczonych wynika, że preferencje naukowców w zakresie wyboru Google lub bibliotecznej strony www jako punktu startowego wyszukiwań są podzielone, a wśród zwolenników wyszukiwarek jest więcej osób wyrażających niepewność co do trafności uzyskiwanych wyników. W artykule przeanalizowano w związku z tym, czy narzędzia typu Google Scholar mogą potencjalnie zastąpić, w wyżej wymienionych celach, bibliograficzne bazy danych. Jako studium przypadku autorzy wykorzystali systematyczny przegląd piśmiennictwa z dwóch różnych dyscyplin, porównując skuteczność obu podejść.

Projekt realizowano w trzech etapach. W pierwszym przeprowadzono, zgodnie z wytycznymi PRISMA (Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-Analyses), systematyczne poszukiwanie artykułów naukowych w 8 bibliograficznych bazach danych (wielodyscyplinarnych i dziedzinowych) oraz 5 wyszukiwarkach (Ask, Bing, Google, Google Scholar, Yahoo). Badaczy interesowały prace o tematyce powiązanej z naukami medycznymi i pomocą społeczną, w których oceniono lub wykorzystano przynajmniej jeden silnik wyszukiwawczy i jedną biblioteczną bazę w ramach przeglądu piśmiennictwa lub badań empirycznych. W drugiej fazie dokonano oceny wyszukanych dokumentów przy użyciu metodologii QAFELS (Quality appraisal framework for electronic literature searching), a w trzeciej – syntezy uzyskanych wyników i podsumowania wniosków.

Na podstawie wszystkich dokonanych wyszukiwań (okres od 20 lipca do 6 sierpnia 2015) otrzymano 6689 wyników. Po analizie abstraktu każdego z nich przez dwóch specjalistów, przy pomocy listy wybranych wskaźników, zidentyfikowano 16 unikalnych artykułów – najwięcej trafień z bazy Scopus (11), a następnie LISA (8), SSCI (8) i Medline (6). Rezultaty dla wyszukiwarek były zbliżone: 3 relewantne rezultaty w przypadku Google Scholar, Bing i Yahoo, 2 – w przypadku Google i Ask. We wszystkich 16 publikacjach porównywano przynajmniej jedną bibliograficzną bazę danych z jedną wyszukiwarką. Przy ocenie artykułów koncentrowano się głównie nie na ewaluacji wybranych przez ich autorów terminów wyszukiwawczych, lecz na ocenie struktury wyszukiwania, złożoności, prezentacji strategii wyszukiwawczej i wyników. Z zawartych w nich ustaleń oraz porównania przeprowadzonego przez autorów wynika, że wyszukiwarki nie są jeszcze na takim etapie rozwoju, by mogły zastąpić naukowe bazy danych. Trudno w ich przypadku polegać w pełni na zasadach logiki Boole’a, mają też bardziej ograniczone funkcje (takie jak eksport abstraktów). Choć ich precyzja (biorąc pod uwagę 100 pierwszych wyników szeregowanych wg trafności) była porównywana z najlepszymi serwisami bibliograficznymi, czułość wyszukiwania materiałów zgodnych z wybranym zagadnieniem naukowym, dla omawianej strategii wyszukiwania, nie wykraczała poza poziom słabszych baz. W podsumowaniu przedstawiono rekomendacje dotyczące poprawy dokładności i jakości badań dotyczących wyszukiwania literatury naukowej oraz wnioski mogące pomóc bibliotekarzom, akademickim, naukowcom i specjalistom ds. informacji w odpowiednim wykorzystywaniu czasu i zasobów przy poszukiwaniu piśmiennictwa z wybranych dziedzin.