Babin

W grudniu 2014 roku weszło w życie rozporządzenie prezydenta Rosji pn. „Podstawy państwowej polityki kulturalnej”. Mowa w nim między innymi o konieczności zachowania w tym kraju różnorodności kulturowej i etnicznej. Wiele bibliotek na terenie całego kraju zaczęło w związku z tym realizować programy dla społeczności zróżnicowanych pod względem narodowościowym i kulturowym.

Biblioteka Narodowa Tatarstanu w Kazaniu opracowała ogólne zasady działania i tematykę szkoleń bibliotekarzy w tym zakresie, mających na celu kształtowanie kompetencji międzykulturowych. Zgodnie z proponowaną w artykule koncepcją, procesy komunikacji w bibliotece przebiegające w środowisku wielokulturowym prowadzą do zderzenia różnych punktów widzenia na rzeczywistość na poziomie jednostek i grup. Wymaga to rezygnacji ze stereotypowego myślenia i zmiany nawyków działania bibliotekarzy. W artykule przedstawiono koncepcję modelu przygotowania pracowników bibliotek do przezwyciężania konfliktów, uprzedzeń i trudności komunikacyjnych wynikających z różnic między wyznawanymi wartościami, postawami i środowiskowymi uwarunkowaniami.

Na podstawie badań użytkowników wyróżniono 2 poziomy świadomości: etnocentryzm i etnorelatywizm. Etnocentryzm oznacza postrzeganie własnej kultury jako dominującej, a innych – jako obce i gorsze, przy czym nasza kultura staje się miernikiem oceny innych. Etnorelatywizm to otwartość wobec różnic kulturowych, gotowość ich poznawania, pozytywne funkcjonowanie w środowisku wieloetnicznym. W trakcie pracy bibliotecznej wyróżniono parę form i stadiów każdego z nich. Etnocentryzm cechuje postrzeganie odmienności przez stereotypy, brak zrozumienia dla innych kultur i minimalizacja różnic miedzy ludźmi. Etnorelatywizm – dostrzeganie różnic i ich źródeł kulturowych, stopniowa adaptacja do sytuacji wielokulturowości, zrozumienie innych postaw i odpowiednia reakcja na nie.

Poznanie tych zjawisk pozwala bibliotekarzom na kształtowanie zbiorów i dostosowywanie szkoleń zawodowych do sytuacji społecznej na danym terenie. Aby pracować z przedstawicielami różnych narodów i kultur bibliotekarze muszą zdobyć odpowiednią wiedzę (językową, etnograficzną, pragmatyczną), umiejętności komunikacyjne i społeczne oraz nawyki (szacunek do każdej kultury, właściwa interpretacja zachowania ludzi). Artykuł kończy wykaz tematów zalecanych na kursie dla bibliotekarzy dotyczącym komunikacji międzykulturowej. Zaproponowano ponad 50 tematów z zakresu psychologii, komunikacji społecznej, pedagogiki, socjologii i etyki.