Babin

W Rosyjskiej Federacji żyją reprezentanci 193 narodów, a po upadku ZSRR, kraj ten odnotował dużą falę migracji, głównie z krajów poradzieckich. W ostatnich latach, rosyjskie władze zdecydowały się pragmatycznie na zmianę stosunku do imigrantów i większe otwarcie Rosji na cudzoziemców, kładąc nacisk na proces ich społecznej integracji, przy zachowaniu poszanowania odrębności kulturowej. Zgodnie z najważniejszymi dokumentami nowej koncepcji polityki migracyjnej, zatwierdzonymi przez prezydenta, zasadniczą rolę w tym procesie powinny odegrać szkoły i biblioteki. W artykule krótko scharakteryzowano projekty realizowane przez główne biblioteki regionalne oraz narodowe krajów WNP, omówiono tematykę konferencji poświęconych pracy bibliotek w wielokulturowym społeczeństwie oraz inne działania w kierunku utworzenia podstaw naukowych działalności metodycznej.

Na podstawie przeglądu rosyjskiej literatury przedmiotu, autorka charakteryzuje nową dyscyplinę naukową funkcjonującą pod nazwą biblioetnologia lub etnobibliotekarstwo. Od lat 90. XX w. można obserwować w Rosji wzmożony ruch migracyjny i tworzenie się wielokulturowego społeczeństwa, co zmusiło biblioteki do pracy w odmiennych warunkach społecznych. Biblioteki we wszystkich krajach WNP stanęły przed nowymi wyzwaniami, a wnioski i uogólnienia ze zdobytych doświadczeń omawiano na licznych konferencjach narodowych i międzynarodowych, powstawały poradniki metodyczne i zalecenia, zaczęła się tworzyć nowa dyscyplina naukowa badająca tendencje i zasady rozwoju bibliotek jako ośrodków wielu kultur. Odwołując się do dokumentów IFLA, UNESCO oraz doświadczeń krajów WNP, zaczęto tworzyć własne koncepcje naukowo-metodyczne, prezentowane w coraz liczniejszych artykułach naukowych. Na ich podstawie, autorka podjęła próbę określenia specyfiki nowego działu badań bibliotekoznawczych.

W grudniu 2014 roku weszło w życie rozporządzenie prezydenta Rosji pn. „Podstawy państwowej polityki kulturalnej”. Mowa w nim między innymi o konieczności zachowania w tym kraju różnorodności kulturowej i etnicznej. Wiele bibliotek na terenie całego kraju zaczęło w związku z tym realizować programy dla społeczności zróżnicowanych pod względem narodowościowym i kulturowym.

W ciągu ostatnich 15 lat liczba osób z całego świata, które osiedliły się na Islandii znacząco wzrosła i obecnie ok. 12,5% mieszkańców Reykjaviku to imigranci (głównie z Polski, Litwy i Filipin). Ze względu na zmiany zachodzące na społecznej mapie wyspy i pojawienie się na niej nowych grup o odmiennych potrzebach informacyjnych, kulturowych i edukacyjnych, lokalne biblioteki zaczęły przewartościowywać swoje dotychczasowe role i zadania. W artykule przybliżono międzykulturowe programy realizowane od 2008 r. przez Miejską Bibliotekę Publiczną Reykjaviku (MBPR) we współpracy z partnerami z różnych sektorów (szkołami, instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi itp.), ukierunkowane na tworzenie więzi między ludźmi, językami i kulturami obecnymi w stolicy Islandii.

W artykule omówiono wyniki badania zainicjowanego w 2014 r. na Uniwersytecie Karola w Pradze, analizującego relacje cudzoziemców mieszkających w Republice Czeskiej z bibliotekami różnych typów. W jego ramach sprawdzano m.in. potencjalne zależności między stopniem wykorzystywania bibliotek w kraju pochodzenia i w Czechach, sposób postrzegania przez migrantów czeskich bibliotek, wzory zachowań informacyjnych oraz możliwe powody rezygnacji z usług bibliotecznych.

Według danych statystycznych z 2013 r. 20,5% ludności Niemiec (16, 3 mln osób) stanowią imigranci, przy czym aż 9,7 mln uzyskało obywatelstwo niemieckie. Większość z nich to Europejczycy (69,4%), ale też prawie 13% stanowią Turcy. Parę lat temu kanclerz A. Merkel ogłosiła, że koncepcja wielokulturowego społeczeństwa nie sprawdziła się – imigranci na ogół słabo znają język niemiecki, często są bezrobotni i nie doceniają wartości innych kultur poza własną. W 2007 r. rząd Niemiec ogłosił plan integracji społecznej (Nationalen Integrationsplan). W artykule zdefiniowano podstawowe pojęcia związane z obsługą biblioteczną mniejszości etnicznych, założenia polityki niemieckiej w tym zakresie oraz zadania jakie władze stawiają przed bibliotekami publicznymi.

W Czechach, od  ośmiu, lat systematycznie organizuje się w różnych miejscowościach doroczne konferencje bibliotekarzy z niewielkich bibliotek wiejskich i małomiasteczkowych. Zjazdy te trwają 3 dni i obejmują część merytoryczną (wykład, dyskusja), zapoznanie się z osiągnięciami bibliotek-gospodarzy, zwiedzanie okolicznych miejscowości oraz część artystyczną. W artykule omówiono spotkanie, które odbyło się w dniach 13-15 września 2012 r. w Třebiči i Petrůvkách pod hasłem „Co mogą wiejskie biblioteki”.

Odsetek mieszkańców Hiszpanii urodzonych za granicą zwiększył się w ciągu ostatniej dekady niemal czterokrotnie (z 3,8% w 2002 r. do 12,2% w 2010), a napływ imigrantów zmienił hiszpańskie społeczeństwo zarówno pod względem demograficznym, ekonomicznym, politycznym jak i kulturowym, przekształcając ten kraj w przestrzeń społeczną dzieloną przez obywateli różnych narodowości, mówiących różnymi językami i kultywujących różne tradycje. Hiszpańskie biblioteki publiczne, jako instytucje demokratyczne, których misją jest zapewnianie wszystkim równego dostępu do swoich usług, powinny uwzględniać te zmiany społeczne przy planowaniu swoich usług i  mogą potencjalnie stać się narzędziem konsolidacyjnym i przyczyniać się do społecznej integracji jednostek i grup o odmiennych kulturowych tożsamościach. W artykule zaprezentowano wyniki ewaluacji rozwoju serwisów i zasobów bibliotecznych adresowanych do mniejszości narodowych i etnicznych w lokalnych sieciach bibliotecznych. Za punkt odniesienia przyjęto w niej wytyczne działającej w ramach IFLA Sekcji Usług Bibliotecznych dla Społeczności Wielokulturowej.

Skuteczność działań na rzecz niwelowania podziału cyfrowego, mająca na celu udostępnienie społecznych, ekonomicznych i politycznych korzyści związanych z korzystaniem z szerokopasmowego internetu i ICT grupom „chronicznie” narażonym na wykluczenie cyfrowe (ubodzy, rdzenna ludność, imigranci itp.) może być ograniczana przez nowe praktyki nadzoru i monitorowania aktywności online. Choć technologie tego typu mają wpływ na wszystkich internautów, członkowie wykluczonych społeczności są potencjalnie bardziej narażeni na szkodliwe skutki stosowania sieciowych narzędzi identyfikacji i kontroli. W artykule omówiono historię gromadzenia i profilowania w Stanach Zjednoczonych danych nt. marginalizowanych grup społecznych, przedstawiono też kilka przykładów komercyjnych technik zbierania informacji o zachowaniach użytkowników Internetu i przeanalizowano związane z nimi zagrożenia w kontekście polityki przeciwdziałania wykluczeniu cyfrowemu.

W artykule zreferowano przebieg i wyniki prac nad stworzeniem cyfrowego archiwum zapewniającego długotrwałe zachowanie i udostępnianie danych badawczych z zakresu nauk społecznych, dotyczących rdzennych mieszkańców Australii i wysp Cieśniny Torresa. Przedstawiono też wyzwania związane z realizacją tego unikalnego przedsięwzięcia oraz plany jego przyszłego rozwoju. Baza ATSIDA (Aboriginal and Torres Strait Islander Research Data) – jeden z elementów Australian Data Archive, to wspólny projekt Biblioteki Uniwersytetu Technologii (UT) w Sydney i Jumbunna Indigenous House of Learning – jednostki UT zajmującej się opieką nad aborygeńskimi studentami, rozwijany we współpracy z AIATSIS (Australijskim Instytutem Studiów nad Aborygenami i Mieszkańcami Wysp Cieśniny Torresa).