Biblioteka Narodowa używa na swojej stronie plików cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich użycie. [zamknij]

Przegląd literatury nt. otwartego dostępu z perspektywy czasopism: lata 2008-2009

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Wykorzystanie informacji i socjologia informacji, Źródła informacji, Dostęp do publikacji

Tagi: , , , , , ,

Możliwość komentowania Przegląd literatury nt. otwartego dostępu z perspektywy czasopism: lata 2008-2009 została wyłączona

Po wielkim krachu na globalnych rynkach finansowych w 2007 r., model otwartego dostępu zaczęto postrzegać jako jedną z możliwych odpowiedzi na cięcia budżetowe i nieustannie rosnące ceny subskrypcji czasopism oraz kryzys w sferze komunikacji naukowej. Również w środowisku bibliotekarskim wzrosła aprobata dla otwartych systemów, polityki wolnego dostępu do informacji, nowych standardów współoperatywności i wymiany danych oraz koncepcji komunikacji bazującej na ideach sieci 2.0, a w czasopismach z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej ukazało się w ciągu kolejnych kilku lat dużo publikacji poświęconych kwestiom open access (OA). W artykule dokonano przeglądu piśmiennictwa na ten temat, pochodzącego z lat 2008-2009, koncentrując się w nim na literaturze dotyczącej czasopism i zasobów elektronicznych.

Do badanej próby dobrano tytuły wykorzystywane we wcześniejszych przeglądach piśmiennictwa nt. czasopism, czołowe pisma poświęcone tej tematyce oraz publikacje zidentyfikowane po przeszukaniu bazy LISA przy pomocy słów open access. Przeanalizowano łącznie 350 artykułów, raportów i dokumentów rządowych, które poddano dalszej jakościowej selekcji, wybierając ostatecznie do omówienia kilkadziesiąt anglojęzycznych źródeł.

Za główne wydarzenia stymulujące intensyfikację działań na rzecz OA i wzrost liczby publikacji na ten temat uznano przegłosowanie w amerykańskim Kongresie w styczniu 2008 r. dokumentu legitymizującego zobowiązanie naukowców realizujących badania z grantów otrzymanych od Narodowych Instytutów Zdrowia (NIH) – największej instytucji finansującej badania medyczne w USA, do deponowania elektronicznych wersji swoich zrecenzowanych prac w otwartej bazie PubMed Central nie później niż 12 miesięcy po ich opublikowaniu; wprowadzanie podobnych zasad przez coraz większą liczbę uczelni i i wsparcie części wydawców dla uprawnień NIH (m.in. decyzja koncernu Springer o przekazywaniu wszystkich artykułów z czasopisma Genomic Medicine do PubMed Central) oraz inicjatywy podejmowane by skłonić naukowców do samodzielnego publikowania w instytucjonalnych repozytoriach (tzw. zielona droga do OA).

Wśród najczęściej poruszonych w badanych czasopismach tematów również zaliczono dyskusje dotyczące uprawnień przyznanych NIH i reakcji szkół wyższych na tę politykę, najbardziej efektywnych sposobów wykorzystania modeli OA w komunikacji naukowej, miary oddziaływania artykułów OA, wartości i zalet otwartego dostępu do wyników badań naukowych, modelu konsorcjum SCOAP i kwestii dotyczących opłacalności publikowania w OA.

Wg autorki, na podstawie dokonanego przeglądu można zarysować obszary wymagające dalszych badań nt. wpływu OA na komunikację naukową. Wśród nich wymienia analizę potencjalnych oszczędności, opłacalności tradycyjnych i otwartych czasopism, stabilności różnych strategii OA oraz oddziaływania OA na zachowania naukowców. Trudno jej zdaniem na razie określić, czy ruch open access zyska taką siłę by zrewolucjonizować przemysł wydawniczy, można się natomiast spodziewać, że bibliotekarze będą nadal demonstrować duże zainteresowanie przyszłością tego modelu.

Komentarze wyłączone.