Babin

XXI wiek to w Chinach okres rozwoju sektora organizacji pozarządowych, a także szybkiego wzrostu liczby i zakresu działalności nowego typu prywatnych, niekomercyjnych bibliotek, zakładanych i zarządzanych przez osoby prywatne, stowarzyszenia, fundacje bądź firmy, i ukierunkowanych na zaspokajanie podstawowych potrzeb informacyjnych i edukacyjnych marginalizowanych grup ludności. Większość z tych placówek powstaje w ramach oddolnych, społecznych inicjatyw, bez wsparcia władz, i jest obsługiwana przez wolontariuszy; duża część działa na ubogich terenach wiejskich i podmiejskich, nieobjętych zasięgiem państwowej sieci bibliotecznej, obsługując różnego typu użytkowników, w tym młodzież szkolną. Placówki te, podobnie jak biblioteki publiczne, oferują swoje zasoby i usługi bezpłatnie, zapewniając lokalnym społecznościom dostęp do różnego typu szkoleń, programów edukacyjnych i rozrywkowych oraz miejsce do nauki i lektury, wymiany informacji oraz kontaktów społecznych i towarzyskich. Ich misją jest eliminacja informacyjnego ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz prowadzenie działań na rzecz rozwoju społeczeństwa obywatelskiego.

W artykule przedstawiono raport z badania poświęconego charakterystyce, roli społecznej i obecnemu poziomowi rozwoju tych instytucji, prowadzonego od 2008 r., w ramach projektu „The journey to seek cultural kindling”, przybliżono też działalność wybranych prywatnych bibliotek (PB). Dane do analizy zebrano na podstawie informacji z Internetu, badań terenowych w 30 placówkach oraz dwóch sondaży – pierwszy, z drugiej połowy 2009 r., skierowano do 332 placówek (otrzymano 86 pełnych odpowiedzi), drugi – przeprowadzono w 2011 r. na próbie 140 bibliotek założonych przez prywatnych fundatorów (114 zwróconych ankiet). Autorzy zorganizowali również w czerwcu 2011 r. pierwsze forum prywatnych bibliotek, w którym wzięli udział dyrektorzy ponad 70 z nich, rozesłali również kwestionariusze do ponad 50 chińskich organizacji pozarządowych zaangażowanych we wspieranie PB.

Ustalono m.in., że BP cechuje znacznie większy poziom zróżnicowania, niż w przypadku państwowych bibliotek, zarówno w zakresie odbiorców usług, zakresu działalności, modeli zarządzania i finansowania oraz oferowanych usług. Niektóre z nich udostępniają jedynie książki i czasopisma i pełnią funkcje czytelni, inne działają w modelu wielofunkcyjnym (jako ośrodki rozrywkowo-usługowe); nowym fenomenem jest też powstawanie na wsiach bibliotek zakładanych i prowadzonych przez samych mieszkańców, oraz – głównie w dużych miastach – prywatnych bibliotek internetowych, umożliwiających czytelnikom wypożyczanie książek w sieci. Choć ogólnie, stopień informatyzacji BP jest nadal bardzo niski (niemal połowa z wiejskich placówek tego typu nie ma komputerów; do najlepiej wyposażonych należą natomiast biblioteki wielkomiejskie, ufundowane i finansowane przez banki i duże korporacje), odgrywają one bardzo ważną rolę w przestrzeni publicznej, pomagając w umacnianiu więzi społecznych, służąc lokalnym społecznościom jako centra informacyjne i kulturalne, i stanowiąc często jedyny na danym obszarze punkt dostępu do książek, usług informacyjnych, szkoleń z obsługi nowych technologii, a także szeroko pojętej rekreacji.