Babin

Fachowe piśmiennictwo dotyczące repozytoriów uczelnianych koncentruje się głównie na zagadnieniach związanych z ich tworzeniem, ustalaniem zawartości i pozyskiwaniem publikacji, często pomija się natomiast kwestie późniejszego wykorzystania zgromadzonych dokumentów przez użytkowników. Ponieważ repozytorium instytucjonalne (IR) Stanowego Uniwersytetu Utah (USU) ma za sobą wstępny okres organizacji i wkroczyło już w fazę dojrzałości, skupiono się na badaniu dotyczącym jego użytkowników końcowych.

W artykule: 1) scharakteryzowano obecny stan repozytorium; 2) omówiono wyniki krótkiego sondażu dotyczącego jego wykorzystania; 3) sformułowano wnioski z badania . Ad 1). Obecnie już ponad 20% naukowców zatrudnionych w USU zamieszcza wyniki swoich badań w repozytorium. Oprócz prac ich autorstwa gromadzone są też m.in. czasopisma wydawnictw USU, dysertacje magisterskie i doktorskie oraz prace licencjackie. W IR zgromadzono już ponad 26 tys. pozycji, przy czym dotąd pobrano z niego 870 tys. pełnych tekstów prac (540 tys. w 2012 roku). Repozytorium wykorzystuje komercyjne oprogramowanie Bepress, którego twórcy zapewniają implementację i utrzymanie systemu. Zawartość IR dostępna jest w cyfrowej domenie publicznej, gdzie uzyskała wysokie miejsce w rankingu wyszukiwarek Google i Google Scholar. Ad 2). Sondaż przeprowadzono dołączając do każdej ściągniętej z IR w okresie od listopada 2010 do stycznia 2012 r. pozycji krótką, tzw. „jednominutową” ankietę. Otrzymano 202 odpowiedzi. Z repozytorium – zgodnie z oczekiwaniami – najczęściej korzystała społeczność USU (62% badanych, w tym studenci programów magisterskich i doktorskich – 24,8%), ale aż 39% respondentów stanowiły osoby niepowiązane z uczelnią, w tym nauczyciele (2%) i uczniowie (1,5%) szkół średnich, osoby związane z biznesem (6%), bibliotekarze (5%), obywatele zaciekawieni jakimś problemem (13%). Użytkowników pytano: a) o cel, w jakim ściągnęli artykuł z IR USU. Większość (75% ) korzystała z IR w związku z pracą naukowo-badawczą lub biznesem, 6,4% badanych – w celu realizacji zadań szkolnych i społecznych, 20% – ściągnęła dany tekst z ciekawości; b) jak znaleźli potrzebny im tekst. Większość dotarła do niego przez Google lub inne popularne wyszukiwarki (64% badanych), 15% – przez domenę publiczną USU, 10% – przez link zamieszczony na innych stronach www, 2% – przez stronę biblioteki USU. Ad 3). Ankieta wykazała, że z IR korzysta o wiele więcej osób niepowiązanych bezpośrednio ze środowiskiem akademickim, niż przewidywano, oraz że do zasobów repozytorium docierają oni nie przez strony uczelni, a bezpośrednio z domeny publicznej przez Google. Z tego wynika, że reklama usług IR również powinna być szerzej oferowana w tej sferze. Jest to też argument w staraniach o granty z instytucji służących szeroko rozumianym celom publicznym oraz wskazówka dotycząca kierunku kształtowania zasobów IR. Konieczne jest też systematyczne badanie potrzeb użytkowników końcowych i współpraca z sektorem edukacyjnym oraz biznesem.