Babin

Tezaurusy to ustrukturyzowane słowniki kontrolowane i systemy organizacji wiedzy z określonych dyscyplin, mające ułatwiać wyszukiwanie informacji i wspierać efektywność jego zaawansowanych funkcji. Pełnią one istotne funkcje w systemach informacyjnych, a wraz z rozwojem inicjatyw sieci 3.0 i standardów reprezentacji informacji w interoperacyjnych formatach, tezaurusy zaczęto postrzegać jako wsparcie dla semantycznego wyszukiwania i innych serwisów o wartości dodanej. Nowe narzędzia do zarządzania tezaurusami umożliwiają nie tylko ich tworzenie, lecz również edycję, i wykorzystywanie do różnych zadań, jednak funkcjonalność dostępnych systemów tego typu i ich kompatybilność z rekomendacjami W3C różnią się znacząco. Aby ułatwić użytkownikom wybór odpowiedniego oprogramowania, w artykule zaproponowano ramy dla porównania tych instrumentów, czyli metodę ich systematycznej ewaluacji z perspektywy Sieci Semantycznej, omawiając przyjętą metodologię, listę elementów do oceny i zestaw danych wykorzystanych w ewaluacji. W badaniu uwzględniono otwarte, bezpłatne narzędzia, zwracając szczególną uwagę na kwestie funkcjonalności, interoperacyjności informacji i zgodności ze specyfikacją SKOS i składnią RDF.

Wspólne ramy porównawcze objęły: definicję zakresu, głównych celów, zalet i kosztów ewaluacji oraz ustalenie kryteriów doboru i oceny narzędzi w zestawieniu, definicję i organizację testów dla każdego ocenianego aspektu i ich optymalizację oraz analizę otrzymanych wyników i sformułowanie bazujących na nich rekomendacji. Za najważniejsze funkcje badanych narzędzi, z perspektywy użytkownika, uznano ich przydatność do edycji tezaurusów, eksportu i importu tych słowników w różnych formatach i ich reprezentacji w SKOS, budowy zewnętrznych aplikacji wykorzystujących tezaurusy (przez API, serwisy sieciowe i in.), nawigacji, wyszukiwaniu i pozyskiwaniu danych w obrębie tezaurusa, łączenia słowników i rejestrowania modyfikacji systemu. Ewaluacji poddano również modele organizacyjne (terminologiczne i pojęciowe) i wspierane relacje (hierarchiczne, równoważnościowe, skojarzeniowe, terminy preferowane i niepreferowane) oraz funkcje zarządzania integralnością słownika. Aby ograniczyć liczbę porównywanych programów, uwzględniono tylko te z wersjami powstałymi po 2004 (okres konsolidacji SKOS jako standardu), zaprojektowane konkretnie w celu zarządzania tezaurusami (wyłączono systemy zarządzania bazami danych, edytory ontologii ogólnego przeznaczenia itp.) – wybrano łącznie 6 narzędzi, dostępnych w trakcie prowadzenia badania: PoolParty 2.7, MultiTes, SKOSEd 1.0: edytor Protege-OWL 4.0, ThManager 2.0, temaTres 1.2 i One-2-One. Testowano je na zaprojektowanym ad hoc tezaurusie, wykorzystując również, do sprawdzenia funkcji importu / eksportu, tezaurusy UKAT i Eurovoc w modelu SKOS. Autorzy prezentują szczegółowe wyniki dla poszczególnych kategorii, omawiając wady i zalety każdego oprogramowania. Zaznaczają, że zaproponowany proces ewaluacji projektowano w odniesieniu do standardu ISO 2788, wskazując na potrzebę rewizji w przyszłości części testów dotyczących interoperacyjności informacji, wraz z upowszechnieniem się narzędzi zarządzania tezaurusami tworzonych zgodnie z wytycznymi ISO 25964.