Babin

Ośrodki akademickie stoją obecnie przed wieloma wyzwaniami, a jednym z nich jest konieczność demonstrowania efektywności prowadzonych programów i poprawy wyników nauczania, w tym przez wprowadzanie nowoczesnych form kształcenia. Jednym z popularnych podejść edukacyjnych jest wykorzystywanie modelu blended learning, łączącego tradycyjne metody nauki z tymi prowadzonymi zdalnie, przy pomocy nowych technologii i zasobów cyfrowych, a także wdrażanie, w coraz większym zakresie, koncepcji flipped classroom, czyli odwróconych zajęć (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164). Celem autorów był ustalenie, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, zakresu badań poświęconych pojawieniu się odwróconego nauczania i ich związków z badaniami dotyczącymi pedagogiki i poprawy rezultatów procesów edukacyjnych, określenie kluczowych aspektów paradygmatu flipped classroom mających wpływ na jego efektywność oraz identyfikacja luk w piśmiennictwie, mogąca wskazać dalsze możliwe kierunki studiów i ewaluacji.

Zalety modelu flipped clasroom (FC) testuje się od wielu lat w szkolnictwie na poziomie podstawowym i średnim, a zwolennicy tego podejścia twierdzą, że może być ono, w czasach cięć budżetów akademickich, tanim i skutecznym sposobem na realizację skoncentrowanych na studencie programów nauczania na poziomie akademickim oraz metodą na zwiększenie zainteresowania zajęciami nowych, „cyfrowych” pokoleń studiujących. W przeprowadzonym przeglądzie literatury wykorzystano 5-etapów metodologii zaproponowanej przez H. Arksey i L. O’Malley (2005) i zakładającej: 1) określenie wstępnych pytań badawczych, 2) identyfikację odpowiadającego im piśmiennictwa, 3) wybór badań, 4) rejestrację danych oraz 5) zebranie i podsumowanie wyników.

Sprawdzano: (i) jakie technologie wykorzystuje się do angażowania studentów w FC, (ii) jakie istnieją zastrzeżenia dotyczące ekonomicznych i czasowych ograniczeń związanych z wdrażaniem FC, (iii) co wiadomo o akceptacji FC, w kontekście pedagogicznym, przez kadrę naukową i studentów, (iv) jakie są edukacyjne efekty FC, (v) co wiadomo o konceptualnych ramach wykorzystywanych do tworzenia programów odwróconego nauczania. Publikacje do przeglądu typowano korzystając ze wskazanych przez bibliotekarzy słów kluczowych i deskryptorów, i przeszukując bazy MEDLINE, CINAHL, Psych INFO, ERIC, EMBASE, SCOPUS, Johanna Briggs Institute, Web of Science i Cochrane (ograniczono się do dokumentów z lat 1995-2014). Przegląd źródeł zakończono w październiku 2014 r., identyfikując łącznie 1084 artykuły, z których na podstawie kryteriów doboru i selekcji, do dalszego badania skierowano 28 tekstów z 5 krajów (23 ze Stanów Zjednoczonych, 2 – z Australii i po jednym z Wielkiej Brytanii, Tajwanu i Malezji).

Z analizy zebranych danych wynika m.in., że stosunek studentów i wykładowców do FC jest pozytywny, istnieje też wiele pośrednich dowodów wskazujących na poprawę, po wdrożeniu FC, wyników nauki i na wzrost satysfakcji zarówno studentów jak i wykładowców, brakuje jednak danych mogących wesprzeć tezy, że podejście to sprzyja kształtowaniu kompetencji wspierających uczenie się przez całe życie oraz innych umiejętności przydatnych w XXI w., zarówno w przypadku studiów na poziomie licencjackim, jak i wyższym. Po analizie luk w piśmiennictwie wskazano też na potrzebę uzupełnienia badań dotyczących teoretycznych podstaw organizacji programów FC i ich przełożenia na tworzenie konkretnych planów lekcji w poszczególnych kontekstach edukacyjnych, ewaluacji celów i efektów nauczania, zwłaszcza w odniesieniu do rozwoju umiejętności krytycznego myślenia, rozwiązywania problemów, pracy w grupie i stymulowania myślenia wyższego rzędu przez wykorzystanie kreatywnych technologii, oraz wytycznych dotyczących ewaluacji osiągnięć i percepcji studentów.