Babin

Technologie haptyczne (TH) to termin obejmujący szybko ewoluujące techniki koncentrujące się na wytwarzaniu bodźców dotykowych, wykorzystywane do kontaktu z użytkownikiem, w celu stymulowania pożądanych emocji i reakcji oraz symulowania określonych fizycznych odczuć. Mają one szerokie spektrum zastosowań w różnych branżach i sektorach, i mogą znacząco zmienić sposób interakcji ludzi ze środowiskiem, w tym urządzeniami i aplikacjami komputerowymi. W artykule omówiono najważniejsze cechy, aspekty i obszary aplikacji TH, a następnie przeanalizowano najbardziej prawdopodobne metody i kierunki ich rozwoju w przyszłości.

Ceniony w pedagogice model odwróconego nauczania (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164) zaczyna być także wykorzystywany w środowisku bibliotek akademickich, gdyż pozwala na obejście ograniczeń jednorazowych szkoleń bibliotecznych dla nowych użytkowników, daje też studentom możliwość przejęcia kontroli nad procesem uczenia się oraz włączenia w pełniejszym zakresie nowo nabytych umiejętności i informacji do swojej bazy wiedzy. Założeniem odwróconych metod (ang. flipped classroom) jest zapoznawanie się przez studentów z materiałami instruktażowymi (najczęściej w formie filmów dostępnych online) przed pojawieniem się na zajęciach. W ich trakcie, uczestnicy mają natomiast szansę na wyjaśnianie ewentualnych wątpliwości i sprawdzenie, jak można wykorzystać w praktyce obejrzane wcześniej informacje. W tym kontekście prowadzący szkolenia uczestniczą w nich bardziej w roli przewodników w procesie poznawczym, a nie wykładowców. W artykule opisano i przeanalizowano, w jaki sposób można efektywnie „odwrócić” jednorazowe sesje przysposobienia bibliotecznego dla dużych grup odbiorców i wprowadzić techniki aktywnego uczenia się jako część programu zajęć zarówno w wersji tradycyjnej, jak i zdalnej.

Ośrodki akademickie stoją obecnie przed wieloma wyzwaniami, a jednym z nich jest konieczność demonstrowania efektywności prowadzonych programów i poprawy wyników nauczania, w tym przez wprowadzanie nowoczesnych form kształcenia. Jednym z popularnych podejść edukacyjnych jest wykorzystywanie modelu blended learning, łączącego tradycyjne metody nauki z tymi prowadzonymi zdalnie, przy pomocy nowych technologii i zasobów cyfrowych, a także wdrażanie, w coraz większym zakresie, koncepcji flipped classroom, czyli odwróconych zajęć (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164). Celem autorów był ustalenie, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu, zakresu badań poświęconych pojawieniu się odwróconego nauczania i ich związków z badaniami dotyczącymi pedagogiki i poprawy rezultatów procesów edukacyjnych, określenie kluczowych aspektów paradygmatu flipped classroom mających wpływ na jego efektywność oraz identyfikacja luk w piśmiennictwie, mogąca wskazać dalsze możliwe kierunki studiów i ewaluacji.

Jednym z popularnych międzynarodowych trendów w kontekście nauczania wspomaganego technologią (ang. technology enchanced learning) jest wdrażanie zasad powstałego w pierwszej połowie XX w. ruchu otwartej edukacji, przyjmującego, że wiedza jest dobrem wspólnym, a kształcenie stanowi siłę napędowa społecznego rozwoju. Efektem popularyzacji tej idei było powstawianie na całym świecie inicjatyw powiązanych z promocją otwartego oprogramowania, dostępu do otwartych zasobów edukacyjnych (OER) i otwartych repozytoriów obiektów wiedzy, a w kolejnym etapie – rozwoju otwartych praktyk edukacyjnych, których współczesną implementacją są MOOC – masowe, otwarte kursy online (zob. BABIN [1], [2], [3], [4]). Fenomen ten jest przedmiotem coraz większej uwagi instytucji akademickich i środowiska naukowego, autorzy postanowili więc sprawdzić obecny stan wiedzy i badań w tym zakresie, dokonując w tym celu przeglądu piśmiennictwa poświęconego MOOC z lat 2007-2013. Najważniejsze wyodrębnione w badaniu wątki wykorzystano następnie jako kryteria empirycznej analizy praktyk stosowanych w 10 uniwersyteckich kursach e-learningowych, reklamowanych jako MOOC.

W artykule przedyskutowano podejścia do podejmowania opartych na wiedzy decyzji związanych z wyborem nowych, innowacyjnych technologii w celach edukacyjnych i włączaniem ich do dydaktyki bibliotecznej. Omówiono w nim, na podstawie przeglądu literatury przedmiotu oraz zawodowych doświadczeń autorów, najnowsze trendy dotyczące nowo powstających rozwiązań technologicznych i ich wdrożeń w środowisku bibliotecznym oraz zastosowań w tym kontekście koncepcji praktyki opartej na dowodach (ang. evidence-based practice (EBP) (zob. babin.bn.org.pl/?p=1670), a następnie zaprezentowano dwutorowy model mający ułatwić świadome i bazujące na wynikach badań wybory odpowiednich rozwiązań technologicznych, zgodnie z ideą zrównoważonego rozwoju.

Masowe otwarte kursy online (massive open online courses – MOOC) są nową formą edukacji na odległość, która łączy elementy wcześniejszych modeli tradycyjnych i zdalnych – globalny, masowy zasięg z możliwością nawiązania kontaktu z uczestnikami zajęć, dyskusji i wymiany wiedzy. W artykule omówiono badanie koncentrujące się na kluczowym aspekcie MOOC, odróżniającym je od wcześniejszych form otwartej edukacji online – możliwości masowej interakcji uczestników poprzez fora dyskusyjne w skali globalnej.

E-learning pojawił się w nauczaniu na wydziałach bibliotekoznawstwa i informacji naukowej (BIN) na początku lat 90. ubiegłego wieku. Brakuje jednak badań na temat stosunku osób kierujących studiami z zakresu BIN (dziekanów, kierowników wydziałów, koordynatorów etc.) do tej metody. Dostępna literatura przedmiotu, omówiona w tekście, dotyczy tematów takich, jak sposób rozumienia e-learningu, jego zalety i wady, wpływ na edukację i praktykę BIN oraz sposób postrzegania przez wykładowców, studentów, pracowników uczelni i pracodawców. Przedstawiono w nim również badanie przeprowadzone wśród kadry zarządzającej 85 kierunków BIN z całego świata oferujących programy e-learningowe.

Współcześnie, biblioteki prowadzące edukację informacyjną dla różnego typu odbiorców, wykorzystują w coraz większym zakresie potencjał Internetu i e-learningu, szukają też innowacyjnych sposobów angażowania użytkowników przez tworzenie filmów wideo, animacji, komiksów i interaktywnych poradników. Aby ułatwić im to zadanie, autorka przedstawia wybrane, bezpłatne sieciowe narzędzia przydatne przy tworzeniu multimedialnych obiektów edukacyjnych oraz całych kursów lub modułów szkoleniowych. Wszystkie zaprezentowane zasoby bazują na modelu chmury obliczeniowej i nie wymagają instalacji żadnego oprogramowania. Przy każdym podano, wraz z odsyłaczami, przykłady ich zastosowań w bibliotekach. Przedstawiono też listę stron, blogów i forów, na których można śledzić aktualności i najnowsze trendy dotyczące rozwoju technologii użytecznych dla bibliotekarzy.

W tworzonych w ciągu ostatnich kilku dekad standardach edukacyjnych dla szkolnictwa wyższego podkreśla się wartość tworzenia środowisk nauczania zorientowanych na uczących się (learner-centered), zakładających wykorzystanie aktywnych, dogodnych dla studentów strategii kształcenia i najnowszych rozwiązań technologicznych, przyznanie głównej roli studiującym, a nie wykładowcom i pozwolenie tym pierwszym na czynne angażowanie się w wykonywanie złożonych zadań i przejęcie kontroli nad własnym procesem uczenia się. Jednym z podejść dydaktycznych tego typu jest model odwróconego nauczania (flipped classroom) (zob. babin.bn.org.pl/?p=2164). Mimo że jest on wdrażany w edukacji od ponad 15 lat, nie przeprowadzono jak dotąd wielu badań poleconych zasadom projektowania odwróconych zajęć w różnych kontekstach dyscyplinarnych. Autorzy postanowili w związku z tym przeanalizować metodologię i kryteria organizacyjne trzech pilotażowych, odwróconych programów zajęć: z zakresu socjologii, inżynierii i nauk humanistycznych, prowadzonych na Uniwersytecie Południowej Kalifornii (USC) w Los Angeles, w ramach studiów 1. stopnia.

W artykule, na podstawie systematycznego przeglądu fachowego piśmiennictwa, przeanalizowano warunki mogące zapewnić długoterminowe powodzenie i trwałość inicjatyw e-learningowych podejmowanych na uczelniach wyższych, identyfikując czynniki powiązane z kwestiami instytucjonalnymi, projektowymi, technologicznymi, programowymi i personalnymi (oceny studentów i kadry naukowej). Odwołano się przy tym do prac autorów badań empirycznych opublikowanych w recenzowanych źródłach, i poświęconych lokalnym programom e-learningu, porównując inicjatywy, które były nadal prowadzone po upływie 3 lat od publikacji dotyczących ich artykułów, z projektami które zawieszono lub przerwano. Następnie wykorzystano późniejsze raporty autorów wyjaśniające i oceniające, wg ważności, rolę każdego z wymogów w kontynuacji danego przedsięwzięcia (do czasu w którym prowadzono badanie) lub jego wcześniejszym zakończeniu.