Babin

Przejrzystość działań organów władzy to temat cieszący się zainteresowaniem na całym świecie, zarówno w środowisku bibliotecznym, jak i w szerszym kontekście. Jedną z odpowiedzi władz na społeczne apele o większą transparentność i respektowanie prawa obywateli do dostępu do informacji publicznej jest udostępnianie jej w Internecie, w tym na stronach www. Wg autorki, biblioteki, jako instytucje sektora publicznego, podobnie jak innego typu organizacje otrzymujące budżetowe dotacje, powinny zapewniać łatwy i otwarty dostęp do informacji o charakterze urzędowym, w interesie swoich użytkowników i wszystkich zainteresowanych stron. Postanowiła sprawdzić w związku z tym, czy biblioteki publiczne w Stanach Zjednoczonych uczestniczą w globalnym ruchu na rzecz transparentności i realizują zasadę jawności, zamieszczając informacje o swoich działaniach na własnych stronach www.

W ramach badania dokonano przeglądu literatury przedmiotu, omawiając korzyści, jakie mogą odnieść biblioteki przestrzegając polityki transparentności, z odwołaniem m.in. do manifestu IFLA z 2008 r. – IFLA Manifesto on Transparency, Good Governance and Freedom from Corruption, i Kodeksu Etyki ALA. Przeanalizowano również typy dokumentów (m.in. raporty roczne, sprawozdania finansowe, statystyki, plany strategiczne, deklaracje celów i misji) i regulacje, jakie należy rozważyć w tym zakresie, oraz możliwości wykorzystania witryn bibliotek jako narzędzi zapewniania przejrzystości i jawności realizacji zadań publicznych. Następnie zreferowano wyniki analizy zawartości stron www w dużej, losowo dobranej próbie amerykańskich placówek bibliotecznych (365 instytucji) w latach 2012 i 2015, mającej na celu określenie, czy i w jaki sposób placówki te rozliczają swoją działalność, jakiego typu informacje urzędowe zamieszczają na swoich stronach, czy dostępność takich danych zmieniła się w okresie od 2012 do 2015 r., i czy charakterystyka badanych placówek (ich rozmiar i położenie) ma wpływ na prowadzona politykę otwartości i zakres udostępnianej dokumentacji (regulaminów, raportów, planów, informacji o finansowaniu, nazwisk ludzi odpowiedzialnych za realizację poszczególnych zadań i in.).

Ustalono m.in., że większość bibliotek z próby podaje do publicznej wiadomości, na swoich witrynach, informacje o charakterze administracyjnym, przynajmniej w minimalnym zakresie – najczęściej są to dane osób na stanowiskach kierowniczych, członków zarządu, regulaminy i innego typu dane oficjalne. Najrzadziej publikowane są pozycje z kategorii „raporty / plany”, w tym sprawozdania roczne, plany strategiczne lub długoterminowe, budżety i protokoły z zebrań i posiedzeń, przy czym najbardziej istotna zmienną w tym przypadku był rozmiar biblioteki. Zauważono również wzrost liczby wszystkiego typu dokumentów administracyjnych między 2012 a 2015 r., zarówno w małych placówkach, obsługujących poniżej 10 tys. użytkowników, jak i w większych bibliotekach. W podsumowaniu przedstawiono pożądane kierunki dalszych badań oraz zalecenia dotyczące zwiększenia transparentności procesów zarządzania bibliotekami publicznymi, z pośrednictwem ich stron www, w celu zwiększenia świadomości, zaangażowania i współpracy z ze strony obywateli.