Babin

W ostatnich latach, dzięki inicjatywom otwartej nauki, w sieci udostępniono publicznie ponad 60 mln artykułów naukowych, nadal brakuje jednak narzędzi ułatwiających ich przeglądanie i lokalizowanie w olbrzymiej masie treści online. Open Knowledge Maps (OKM) to projekt mający na celu znalezienie efektywnego rozwiązania dla tych wyzwań i ułatwienie śledzenia nowych osiągnięć w różnych dziedzinach badawczych. W jego ramach zaczęto tworzyć wizualny interfejs dla światowych zasobów wiedzy. Podstawą OKM jest budowany na dużą skalę system otwartych, interaktywnych i wzajemnie powiązanych tzw. map wiedzy, czyli wizualnych narzędzi odwzorowania i eksploracji wszystkich obszarów badawczych, przedstawiających główne pola i poziomy badań, powiązane z nimi prace naukowe i relacje między nimi. W artykule omówiono zasady działania interfejsu i wykorzystanego przez autorów oprogramowania mapującego o otwartym kodzie źródłowym oraz wdrażane przy jego rozwoju technologie.

Opracowany system, dostępny pod adresem: openknowledgemaps.org tworzy automatycznie mapę wiedzy dla dowolnego terminu wyszukiwawczego. Bazuje na otwartym, sieciowym oprogramowaniu mapującym Head Start, które może produkować mapy na podstawie różnego typu danych, w tym tekstu, metadanych i odsyłaczy, przy użyciu mieszanki technik eksploracji tekstu i grupowania podobieństw oraz technik przetwarzania języka naturalnego. W OKM mapy tworzone są ma podstawie analizy metadanych – po ich przetworzeniu i powiązaniu, powstałe reprezentacje są zapisywane w bazie danych do wykorzystania w wizualizacji sieci. System prezentuje użytkownikom główne obszary w danej dyscyplinie oraz przybliża najważniejsze publikacje każdej z nich. Umożliwia także odczyt pełnotekstowych artykułów z prezentowanego przeglądu literatury, przy użyciu tego samego interfejsu, o ile są one dostępne w modelu open access. W czasie powstawania artykułu system uwzględniał publikacje z bazy Public Library of Science (PLOS) i pracowano nad połączeniem go z Directory of Open Acces Journals (DOAJ) i serwisem PubMed.

Plany usprawnienia interfejsu zakładały rozszerzenie wizualizacji map, by pozwolić na zaznaczanie faktów kontekstowych i tworzenie dodatkowych powiązań między artykułami oraz ich klasteryzację na podstawie różnego typu wskaźników (nie tylko słów kluczowych), takich jak poczytność, typ treści lub źródło finansowania. Obejmowały również integrację systemu z narzędziami używanymi w otwartym cyfrowym ekosystemie, takimi jak Open Science Framework, Zotero czy ORCiD (zob. babin.bn.org.pl/?p=3521), i dodanie funkcji eksportu oraz powiązanych z nimi danych w różnych otwartych formatach. W przyszłości autorzy chcą stworzyć przestrzeń dla wspólnego mapowania wiedzy, łączącą społeczności naukowe i jednostki (bibliotekarzy, badaczy, studentów, dziennikarzy i in.) zaangażowane w eksplorację i wyszukiwanie treści naukowych, oraz umożliwić wspólne adnotowanie i modyfikowanie automatycznie tworzonych map.