Babin

W artykule, na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu, przeanalizowano wyzwania związane z integracją wizualnych interfejsów wyszukiwawczych (WIW) z cyfrowymi bibliotekami i repozytoriami, w tym problemy dotyczące wizualizacji informacji, przydatności stosowanych systemów reprezentacji wiedzy dla użytkowników i jakości metadanych. Głównym celem autorów była identyfikacja kryteriów ewaluacji i implementacji WIW oraz przedstawienie wytycznych związanych z ich projektowaniem oraz poprawą efektywności metod nawigacji i wyszukiwania w kontekście edukacyjnym. Interesowało ich również określenie potencjału technologii wizualizacji informacji oraz identyfikacja problemów z dostępem do obiektów edukacyjnych w bibliotekach cyfrowych i repozytoriach, a także omówienie trendów związanych z wizualnymi strategiami wyszukiwawczymi z perspektywy użytkownika cyfrowych zasobów.

Jako źródła materiałów do analizy wykorzystano bazy Web of Knowledge, SpringerLink, Science Direct, Scopus, ProQuest, ACM Digital Library i IEEE Xplorer. Uwzględniono w niej artykuły z czasopism, materiały konferencyjne, książki, raporty z projektów europejskich oraz dane badawcze i prace dyplomowe wydane w formacie elektronicznym. W próbie badawczej znalazły się 142 prace spełniające przyjęte kryteria formalne i tematyczne. W badaniu posłużono się metodologią systematycznego przeglądu piśmiennictwa stosowaną w naukach medycznych i rzadko używaną w dziedzinach związanych z projektowaniem bibliotek cyfrowych i repozytoriów. W wyodrębnionym zgodnie z przyjętymi procedurami korpusie tekstów zidentyfikowano i omówiono cztery główne obszary badawcze dotyczące wykorzystania: schematów reprezentacji wiedzy (SRW), jakości zasobów cyfrowych i mechanizmów zapewniania jakości metadanych, metod wyszukiwania i nawigacji oraz interfejsów wyszukiwawczych. Scharakteryzowano również typy problemów związanych z niedopasowaniem mechanizmów wyszukiwawczych do potrzeb i kompetencji technologicznych użytkowników.

Wskazano m.in., że większość autorów referowanych prac zgadza się, że nie ma jednej, ogólnej i uniwersalnej metody reprezentacji wiedzy, której można używać do strukturyzacji danych we wszystkich przypadkach. Wykorzystanie wizualizacji informacji w repozytoriach cyfrowych może poprawić dostęp do obiektów wiedzy, pozwalając użytkownikom na jej gromadzenie bez podejmowania świadomych wysiłków związanych z prowadzeniem procesu wyszukiwania. Widoczność zasobów bibliotek cyfrowych dla zwykłego odbiorcy i możliwości ich pełnego wykorzystania w środowiskach uczenia się zależą jednak nadal w dużej mierze od spójności stosowanych SRW i tego, na ile realistycznie reprezentują określone dyscypliny wiedzy i relacje w ich obrębie, jak również od projektu WIW i metod wyszukiwania bazujących na strukturach taksonomicznych definiowanych przez SRW. W podsumowaniu przedstawiono zalecenia dotyczące wykorzystania systemów organizacji wiedzy, mogące poprawić nawigację między pojęciami i ułatwić dostęp do zbiorów cyfrowych zasobów w obrębie danej dziedziny wiedzy w scenariuszach edukacyjnych. Zaprezentowano również rekomendacje dla twórców bibliotek cyfrowych i repozytoriów związane z implementacją WIW w celu optymalizacji procesów wyszukiwawczych i zarządzania zasobami.