Babin

Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ) i jej agencje publikują w domenie publicznej olbrzymie ilości informacji. Aby przybliżyć bibliotekarzom akademickim bezpłatne repozytoria danych, biblioteki cyfrowe i strony tych organów międzynarodowych, przydatne w badaniach z zakresu nauk politycznych, dyplomacji i stosunków międzynarodowych, oraz ułatwić rekomendowanie ich studentom, w artykule scharakteryzowano bazy danych udostępniane globalnie przez ONZ, Bank Światowy oraz powiązane z nimi międzyrządowe i pozarządowe jednostki. Przedstawiono też techniczne instrukcje dotyczące pobierania danych do analizy z omawianych stron. Podkreślono przy tym konieczność uczenia odpowiedniego cytowania źródeł publicznie dostępnych danych.

W artykule, na podstawie systematycznego przeglądu literatury przedmiotu, przeanalizowano wyzwania związane z integracją wizualnych interfejsów wyszukiwawczych (WIW) z cyfrowymi bibliotekami i repozytoriami, w tym problemy dotyczące wizualizacji informacji, przydatności stosowanych systemów reprezentacji wiedzy dla użytkowników i jakości metadanych. Głównym celem autorów była identyfikacja kryteriów ewaluacji i implementacji WIW oraz przedstawienie wytycznych związanych z ich projektowaniem oraz poprawą efektywności metod nawigacji i wyszukiwania w kontekście edukacyjnym. Interesowało ich również określenie potencjału technologii wizualizacji informacji oraz identyfikacja problemów z dostępem do obiektów edukacyjnych w bibliotekach cyfrowych i repozytoriach, a także omówienie trendów związanych z wizualnymi strategiami wyszukiwawczymi z perspektywy użytkownika cyfrowych zasobów.

W ciągu ostatnich 20 lat, biblioteki publiczne, regionalne, akademickie i narodowe w Rosji, Europie Wschodniej i Eurazji rozbudowały unikalne zbiory źródeł naukowych online (portali dziedzinowych, przewodników badawczych, archiwów cyfrowych, repozytoriów instytucjonalnych, baz abstraktów i indeksowanego piśmiennictwa, katalogów ogólnych i dziedzinowych itp.), które stały się istotnymi narzędziami dla społeczności naukowej na całym świecie. Transformacje związane z rozwojem infrastruktur informacyjnych i zarządzaniem wiedzą wymusiły opracowanie nowych modeli usług, wprowadzających materiały online do konsultacji badawczych, dzielenia się zbiorami i środowisk edukacyjnych; zapewniły też specjalistom informacji naukowej dodatkowe narzędzia świadczenia usług lokalnie i zdalnie.

Przydatność sieciowej infrastruktury edukacyjnej i cyfrowych repozytoriów zależy w dużej mierze od sposobu organizacji ich kolekcji, pozwalającego na skuteczne rozpowszechnianie, utrzymywanie i ochronę gromadzonych zasobów, a wykorzystanie technologii semantycznych i inteligentnych powiązań metadanych otwiera nowe możliwości w zakresie wyszukiwania i pozyskiwania treści w bibliotekach cyfrowych, zgodnie z ich znaczeniem i zadanym przez użytkownika kontekstem.
Pomiar efektywności tego procesu jest utrudniony ze względu na jego specyfikę i wymogi, więc aby ułatwić to zadanie autorzy zaprezentowali metodologię mającą umożliwić pragmatyczną ewaluację wyników semantycznego wyszukiwania w sieciowych repozytoriach, testując zgodnie z jej założeniami skuteczność opracowanej przez siebie, otwartej wtyczki semantycznego wyszukiwania dla Dspace – jednego z najpopularniejszych na świecie, darmowych systemów zarządzania treścią, udostępnianych na zasadach open source.

Rekordy elektroniczne definiuje się w Chinach jako rekordy tworzone w środowisku cyfrowym, przy użyciu cyfrowych narzędzi, istniejące w formie cyfrowej, zależne przy odtwarzaniu i przetwarzaniu od cyfrowych urządzeń, i możliwe do przesyłania w sieciach komunikacyjnych. Część tych zasobów stanowią elektroniczne rekordy archiwalne (ERA), które ze względu na swoją wartość użytkową i informacyjną należy objąć długotrwałą archiwizacją. Ich wieczyste zachowanie i ochrona, wraz z możliwością udostępniania jest, na mocy chińskiej ustawy o archiwach, zadaniem różnego typu instytucji działających na poziomie prowincji i mniejszych regionów administracyjnych. W artykule przedstawiono wyniki pierwszego badania analizującego bieżący status oraz zasięg i zakres tematyczny archiwizacji ERA na terenie Chińskiej Republiki Ludowej (Chin kontynentalnych).

Dostęp do treści naukowych i edukacyjnych ma fundamentalne znaczenie dla gospodarczego, społecznego i kulturowego rozwoju poszczególnych państw, stąd też ruch Open Access (OA) proponuje model publikowania literatury naukowej i akademickiej polegający na otwartym i bezpłatnym rozpowszechnianiu publikacji w Internecie, a postulat ten dotyczy zwłaszcza wyników badań finansowanych z pieniędzy podatników. Pełne wykorzystanie potencjału tej formy dystrybucji wiedzy wymaga udziału wszystkich środowisk związanych z organizacją procesów badawczych, w tym zaangażowania lokalnych i centralnych władz i społeczności akademickiej, a wybór najlepszego sposobu publikowania w OA jest nadal przedmiotem ożywionych debat. W artykule omówiono ewolucję, obecny stan oraz trendy i perspektywy rozwoju inicjatyw OA w Argentynie, zarówno w kontekście globalnym, jak i regionalnym (Ameryka Łacińska), analizując wsparcie, jakie otrzymują projekty tego typu ze źródeł rządowych, współpracę z międzynarodowymi projektami i podejście argentyńskich autorów do OA i samodzielnej archiwizacji.

W artykule omówiono czeski system zarządzania treścią Kramerius (oprogramowanie open source dystrybuowane na licencji GNU GPL v3), za pośrednictwem którego, przez strony 20 bibliotek naukowych Czech oraz biblioteki Uniwersytetu w Bratysławie, tworzone jest cyfrowe repozytorium książek i czasopism. Projekt koordynowany jest przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz). Biblioteka cyfrowa Kramerius pod koniec 2011 roku zawierała blisko 16 mln stron dokumentów, najwięcej wprowadziła ich BNCz – 8,1 mln stron, w tym 5,1 mln stron czasopism.

Realizacja projektów budowy cyfrowych repozytoriów i cyfrowych bibliotek dla materiałów w różnych formatach wiąże się z koniecznością stałego nadążania za szybko postępującymi zmianami sprzętu i oprogramowania, w celu zapewnienia w dalszej perspektywie czasowej stabilności, dostępności i możliwości przeszukiwania takich zasobów. Do zarządzania cyfrowymi treściami wykorzystuje się w bibliotekach i centrach archiwizacyjnych zarówno oprogramowanie komercyjne, jak i systemy o otwartym kodzie źródłowym. W artykule skupiono się na omówieniu wyników ewaluacji funkcjonalności dostępnych obecnie na rynku platform dla bibliotek cyfrowych, rozprowadzanych na licencji open source (OSBC), pod kątem oferowanego przez nich wsparcia dla cyfrowej ochrony (CO).

Przeprowadzone na Uniwersytecie Utah badania, dotyczące optymalizacji uczelnianych serwisów internetowych dla wyszukiwarek, wykazały, że 3 główne instytucjonalne repozytoria (IR) uczelni – bazy mające w założeniu gwarantować długotrwały i powszechny dostęp do publikacji akademickich, mają niskie (poniżej 0,1%) wskaźniki indeksowania w Google Scholar (GS) – wyszukiwarki stworzonej dla tego typu publikacji. W artykule omówiono możliwe przyczyny takiej sytuacji, przedstawiono też wyniki dwóch badań dotyczących IR, przeprowadzonych przez autorów w Stanach Zjednoczonych oraz trzech opracowanych przez nich pilotażowych projektów, mających zwiększyć widoczność uniwersyteckich IR w GS.

W artykule zreferowano przebieg i wyniki prac nad stworzeniem cyfrowego archiwum zapewniającego długotrwałe zachowanie i udostępnianie danych badawczych z zakresu nauk społecznych, dotyczących rdzennych mieszkańców Australii i wysp Cieśniny Torresa. Przedstawiono też wyzwania związane z realizacją tego unikalnego przedsięwzięcia oraz plany jego przyszłego rozwoju. Baza ATSIDA (Aboriginal and Torres Strait Islander Research Data) – jeden z elementów Australian Data Archive, to wspólny projekt Biblioteki Uniwersytetu Technologii (UT) w Sydney i Jumbunna Indigenous House of Learning – jednostki UT zajmującej się opieką nad aborygeńskimi studentami, rozwijany we współpracy z AIATSIS (Australijskim Instytutem Studiów nad Aborygenami i Mieszkańcami Wysp Cieśniny Torresa).