Babin

Biblioteka Narodowa RCz (NK ČR) oraz Morawska Biblioteka Ziemska (MZK) w Brnie wciąż nie dysponują systemem umożliwiającym odpowiednie zarządzanie archiwizowanymi zasobami cyfrowymi i zapewnienie ich trwałej ochrony. Brakuje m. in. efektywnego narzędzia do opracowywania i wzbogacania metadanych. Dotychczasowy sposób archiwizacji znacznie ogranicza analizę zawartości repozytorium, jakości danych cyfrowych i metadanych, nie mówiąc o pozyskiwaniu informacji dotyczących finansowych wymogów archiwizacji zasobów objętych dotychczasowymi projektami cząstkowymi (jak Manuscriptorium, Kramerius czy Webarchiv). Przechowywane dane narażone są wiec na różnego rodzaju ryzyko. Podczas wewnętrznego audytu w BN RCz zidentyfikowano aż 80 rodzajów zagrożeń dla bezpieczeństwa tych zasobów, w tym wiele poważnych.

Powstaje więc projekt Zintegrowanego Programu Operacyjnego – Narodowa Biblioteka Cyfrowa (czes. skrót IOP NDK), w którym długoterminowa ochrona zasobów cyfrowych (DOZC) stanowi jeden z trzech podstawowych filarów. Realizacja tego dużego projektu powinna dostarczyć BN RCz i MBZ rozwiązania zgodne z najczęściej używanymi standardami (metadanych i formatów) w zakresie DOZC. Na etapie przygotowawczym wzięto pod uwagę konkretne doświadczenia i rozwiązania (komercyjne i open source) jak i szersze trendy, wynikające z realizowanych projektów zagranicznych. Podkreślono, że wiele europejskich bibliotek narodowych wybrało drogę dzielenia się wiedzą oraz wytycznymi dotyczącymi nowych systemów, opisów modeli danych i metadanych. Podczas pracy z systemami DOZC pierwszej generacji biblioteki te uświadomiły sobie, iż jednym z podstawowych wymogów stawianych takim systemom, powinna być otwartość w sensie możliwości integracji narzędzi partnerów zewnętrznych, dokumentacji publicznej, elastyczności w zakresie ustawienia danych w modelu, jak też poszczególnych metod przetwarzania informacji przy administrowaniu danymi. Poza tym, w Czechach wypróbowano dla potrzeb przygotowania programu weryfikacji projektu (ang. proof of concept) dwa systemy komercyjne – Rossettę i SDB. Dostawcy tych systemów (EX Libris i Tessell) udostępnili kompletną dokumentację oraz przeszkolenie.

W wyniku tych działań ustalono wymogi wobec nowego systemu – na pierwszym miejscu sformułowano potrzebę zgodności z modelem OAIS i gotowości do uzyskania certyfikatu wiarygodności dla repozytorium, następnie wymóg zdolności do pracy ze wszystkimi rodzajami danych, w tym pochodzących z zewnętrznych i przyszłych źródeł, zdolności do stosowania potrzebnych schematów metadanych i do pracy z dowolnymi formatami danych itd. Pełny wykaz wymagań dla pożądanego systemu DOZC zawarto w części dokumentacji przetargu, mającego wyłonić systemowego integratora projektu IOP NDK. Jeszcze przed rozpoczęciem współpracy ze stroną odpowiedzialną za integrację projektu, jest jasne, że zasadniczo zmienią się standardy metadanych i formatów stosowane w BN RCz i MBZ. System DOZC będzie musiał sobie radzić z różnego typu danymi wejściowymi pochodzącymi z różnych źródeł, różnymi formatami służącymi do opisu dokumentu oraz do obsługi technicznych i innych metadanych. Musi się uporać nawet z dokumentami cyfrowymi bez danych opisowych. Zakłada się również, że w celu przygotowania danych i ich ujednolicenia w formacie wewnętrznym systemu DOZC trzeba będzie opracować moduł transformacyjny, który będzie m. in. korzystać z API-SDK (Application Programming Interface – Software Development Kit) i przetwarzać dane przychodzące w heterogennych formatach i strukturach. Szczególnej uwagi będą wymagać dokumenty cyfrowe typu digital born (powstałe w formie elektronicznej).

Utworzenie wiarygodnego repozytorium spowoduje również zmiany organizacyjne – trzeba też będzie opracować dokumentację wszystkich procesów oraz szereg dokumentów o charakterze strategicznym. Strategią działania zajmuje się Dział Ochrony Danych Cyfrowych BN RCz, jej pierwsza wersja powinna się ukazać jesienią 2011 r.