Babin

Autor kieruje Działem Egzemplarza Obowiązkowego Dokumentów Elektronicznych w Bibliotece Narodowej Francji, a od 2007 jest członkiem zarządu Międzynarodowego Konsorcjum Archiwizacji Internetu (IIPC). Problem archiwizacji zasobów internetowych jest nie tylko wyzwaniem technicznym, ale także problemem politycznym. Dotychczasowy podział odpowiedzialności za zachowanie światowego dorobku kulturowego był oparty o sieci bibliotek narodowych archiwizujących dokumenty według podziału terytorialnego, narodowego i językowego. W przypadku zasobów powstałych w sieci taki podział nie odpowiada skomplikowanej naturze dokumentów internetowych. Sieć www należąca do całego świata staje się podstawowym źródłem pamięci zbiorowej XXI wieku. Bez współpracy i podziału zadań na poziomie międzynarodowym nie uda się pojedynczym krajom skutecznie ocalić od zapomnienia zasoby wiedzy online.

Przykładem globalnego podejścia do tego zagadnienia jest działalność IIPC, do którego od 2003 roku należy francuska Biblioteka Narodowa. Pierwszą organizacją, która na początku lat 90. zajęła się archiwizacją sieci był Internet Archive. W roku 2003 przyłaczylo się do niej dwanaście bibliotek narodowych z Europy, Ameryki Płn i Australii tworząc konsorcjum IIPC. W jego ramach wypracowano kompromisowe uzgodnienia: każdy kraj odpowiada za archiwizację Internetu wg swoich zasad, ale stosuje wspólne standardy, formaty, oprogramowanie. Konsorcjum jest zarządzane w sposób wirtualny: nie ma ani personelu ani siedziby, każdego roku zmienia się przewodniczący komitetu zarządzającego.

Pierwszy etap działania IIPC (lata 2003-2006), w którym uczestniczyło tylko 12 bibliotek, charakteryzował się pracami nad rozwojem technologii informatycznych i ustalaniem zasad archiwizacji Internetu: przeszukiwanie sieci poprzez indeksowanie i wyszukiwanie adresów URL przez roboty Heritrix lub Wayback Machine, testowanie w bibliotekach narodowych Norwegii, Francji i Danii efektywności oprogramowania i serwerów. Na tym etapie prac nie podejmowano jeszcze problemów związanych z zapewnieniem dostępu do archiwum webowego oraz długotrwałego przechowywania.

W drugim okresie (2006-2009) konsorcjum znacznie się poszerzyło o biblioteki uniwersyteckie, archiwa, instytucje audiowizualne (do 39 członków). Dołączyły m.in. biblioteki narodowe Chin, Japonii, Singapuru, Korei Płd, Niemiec, Polski, i innych krajów europejskich, oraz instytucja badawcza Internet Memory Foundation. Na tym etapie wzorem organizacyjnym dla IIPC była amerykańska instytucja National Digital Information and Preservation Program, koordynująca narodowe programy archiwizacji zasobów cyfrowych w USA. W tym okresie konieczność archiwizacji sieci staje się oczywistością. We Francji i Finlandii prawo o egzemplarzach obowiązkowym zasobów internetowych obowiązuje od 2006 roku, a archiwizacja jest realizowana w bibliotekach narodowych. Od 2008 roku użytkownicy Bibliothèque nationale de France mają dostęp na miejscu (ze względu na ograniczenia prawa autorskiego) do archiwizowanych zasobów internetowych. Ogromny przyrost dokumentów sieciowych spowodował, że konsorcjum w tym okresie zajmowało się bardziej sprawami organizacyjnymi, procedurami i standardami, niż rozwojem technologii i badaniami. W tym czasie zagadnienia archiwizacji Internetu znajdują się w kręgu zainteresowań większej liczby instytucji (projekt UE LIWA – Living Web Archive, iPRES – International Conference on Preservation of Digital Objects, potężne magazyny cyfrowych dokumentów jak SPAR we Francji czy Rosetta w Nowej Zelandii). Sukcesem IIPC było doprowadzenie do ustanowienia normy ISO dla formatu WARC dotyczącego zawartości archiwów zasobów sieciowych, zapewnienie dostępu do archiwów webowych, prace nad trwałością i warunkami przechowywania archiwów zawartości sieci www. Zbyt wolno jednak rozwijano narzędzia informatyczne, toteż, wobec dynamicznego rozwoju Internetu roboty pomijały znaczną część jego zawartości.

Rok 2010 rozpoczyna kolejny etap rozwoju IIPC. Konsorcjum przestaje rozwijać własne oprogramowanie typu open source i powierza to zadanie profesjonalnym firmom. Ustala się rodzaj geopolityki archiwizacji Internetu: podział odpowiedzialności, kategoryzacja zasobów, współpraca kilku instytucji z różnych krajów w archiwizowaniu tematycznych zbiorów (np. trzęsienie ziemi na Haiti, Wikileaks, jaśminowa rewolucja w Tunezji). H. Clinton ogłasza w 2010 r., że obrona i promocja Internetu staje się priorytetową doktryną dyplomatyczną USA. Dokumentacja historii świata nie jest tylko sumą narodowych kolekcji, ale zbiorem tworzonym na nowych zasadach współpracy międzyinstytucjonalnej i międzynarodowej.