Babin

Centrum Usług Bibliotecznych Nadrenii Północnej -Westfalii (HBZ) eksperymentuje z technologiami Sieci Semantycznej i Linked Open Data (LOD) od 2009 r., koncentrując się zarówno na aspektach technicznych, jak i prawnych związanych ze zmianą paradygmatu dostarczania i reprezentacji danych. Od 2010 r, jako jedna z pierwszych niemieckich instytucji, biblioteka ta udostępnia dane katalogowe w domenie publicznej. Bazujący na nich nowy serwis LOD pn. lobid.org (Linking Open Bibliographic Data) uruchomiono w tej instytucji w sierpniu tego samego roku i od tej pory jest on stale rozwijany (doskonalone są m.in. procesy konwersji, modele danych i oprogramowanie). W artykule przybliżono cele przyświecające twórcom tego projektu, architekturę techniczną i sposób funkcjonowania nowego systemu oraz plany jego dalszego rozwoju.

HBZ zainteresowała się semantycznymi aplikacjami, gdyż od lat utrzymuje katalog centralny i zajmuje się kooperatywnym katalogowaniem, a z tej perspektywy LOD stanowi bardzo interesujące podejście do rozproszonego współkatalogowania w środowisku sieciowym, z kolei wdrożenie międzynarodowych i międzydomenowych, otwartych standardów dla Linked Data oznacza sieciową integrację danych bibliotecznych, co w dłuższej perspektywie może pozwolić zapewnić ich lepszą wyszukiwalność, użyteczność dla różnego typu serwisów, elastyczność, współoperatywność i możliwość wielokrotnego wykorzystywania; gwarantuje też większą niezależność od komercyjnych dostawców bibliotecznego oprogramowania.

Lobid.org zawiera dwa podstawowe elementy: 1) lobid-resources:  „katalog” zasobów bibliograficznych i informacji o zbiorach, czyli interfejs LOD dla otwartych danych z katalogu centralnego HBZ  (do sierpnia 2012 r., na licencji Creative Commons Zero, opublikowano ok. 16 mln rekordów, czyli 85% katalogu HBZ), oferujący identyfikatory URI i opisy książek i publikacji wielotomowych na poziomie materializacji FRBR, oraz URI i opisy powiązanych pozycji ze zbiorów bibliotek członkowskich HBZ, a także metadane czasopism i gazet, do których nie stosuje się modelu FRBR WEMI  (grupa 1). W przyszłości planowana jest integracja informacji dotyczących poziomu dzieła i realizacji FRBR; 2) lobid-organizations: indeks bibliotek i powiązanych instytucji udostępniających te zasoby (dane pochodzą głównie z niemieckiego rejestru ISIL oraz bazy kodów organizacji w formacie MARC, utrzymywanej przez Bibliotekę Kongresu), wzbogacony o odsyłacze do DBPedii, Wikipedii, GeoNames oraz kody QR indeksowanych instytucji (w czasie powstania artykułu, katalog zawierał identyfikatory URI i podstawowe opisy RDF dla ponad 40 tys. instytucji). Serwis jest w pełni zgodny z modelem Linked Data i, w takim zakresie jak to możliwe, z zasadami LOD.

Podstawą lobid.org jest oprogramowanie Phresnel zbudowane na bazie języka PHP i zapewniające prezentację i opcje edycji danych w formacie RDF, z wykorzystaniem ontologii Fresnela do opisu  wizualizacji grafów RDF. Autorzy opisują w tekście szczegółowo funkcjonalność obecnej wersji tego systemu, techniczne wyzwania związane z jego budową i implementacją słownika Fresnela w PHP oraz możliwe kierunki i obszary jego dalszego rozwoju, w tym opcje zapewnienia kontroli zmian danych RDF.