Babin

W 2011 r., wraz z pojawieniem się MOOC (zob. babin.bn.org.pl/?p=1898), czyli wykładów rozpowszechnianych w sieci w formie krótkich filmów połączonych z pozwalającymi sprawdzić swoją wiedzę testami wyboru, quizami kształtującymi oraz forami online do dalszych dyskusji, oceny koleżeńskiej i wymiany informacji, zaczęto przedyskutowywać na nowo role instytucji edukacyjnych wyższego szczebla i studentów oraz ich wzajemne relacje. Choć MOOC nie są opracowywane konkretnie w celu optymalizacji procesu nauczania, uważa się, że bazują one na solidnych metodologicznych podstawach, porównywalnych z podstawami zajęć prowadzonych przez uczelnie w sformalizowanym trybie. Aby zweryfikować tę tezę i znaleźć empiryczne dowody na jej poparcie, autorzy dokonali przeglądu literatury przedmiotu, prezentując w artykule zebrane dane i wnioski z badania.

W 2012 r. 3 największe platformy MOOC, we współpracy z 33 uniwersytetami udostępniły w sieci ponad 200 bezpłatnych sesji wykładowych ponad dwóm milionom studentów ze 196 krajów. W kursach tych każdorazowo uczestniczyło do 160 tys. studentów (faktyczna liczba osób, które je ukończyły jest jednak znacznie mniejsza – zazwyczaj to 5–15% rejestrujących się na początku użytkowników). Jako że są one oferowane przez najbardziej prestiżowe uczelnie na świecie, szybko zaczęto mówić o potencjalnie rewolucyjnym, bądź też destrukcyjnym wpływie tego pedagogicznego eksperymentu na tradycyjne struktury edukacyjne – jeśli np. student może za darmo skorzystać z wykładów Princeton University, sens płacenia za zajęcia na lokalnej, mało znanej uczelni zaczyna być dyskusyjny, zwłaszcza że wraz ze wzrostem dostępności MOOC pojawi się być może możliwość ukończenia całego programu studiów w takim trybie. Powstaje natomiast pytanie, czy otwarte kursy online są równie efektywne, co ich tradycyjne odpowiedniki i czy można przy ich pomocy osiągnąć podobne wyniki nauczania.

Szukając na nie odpowiedzi, autorzy przeanalizowali charakterystykę reprezentatywnego formatu MOOC z największych platform tego typu, takich jak Udacity, Coursera i edX, oraz dostępne badania nt. pedagogicznych założeń i efektów MOOC, zidentyfikowane na podstawie wyszukiwań w Google Scholar, Web of Knowledge, Education Resources Information Center (ERIC) i PsycINFO (stan z 2012 r.), przy pomocy powiązanych z tematem słów kluczowych. Łącznie, z 8,614 wyników wyszukiwania, w dalszej analizie uwzględniono 138 artykułów spełniających wszystkie założone kryteria (badania prowadzone w środowiskach uczelni wyższych, z wykorzystaniem metod empirycznych).

Z dokonanego przeglądu wynika, że MOOC bazują na solidnych podstawach pedagogicznych i są skutecznym narzędziem edukacyjnym; co więcej – w niektórych aspektach, ich efektywność może być większa niż w przypadku długich wykładów prowadzonych w stacjonarnym środowisku, w sztywnych ramach czasowych. Zebrane dane nie pozwalają co prawda na ustalenie, czy korzystanie z serii otwartych masowych kursów może być w przyszłości odpowiednim ekwiwalentem tradycyjnego trybu studiów i dawać podstawy do ubiegania się o dyplom uniwersytecki, można natomiast na ich podstawie stwierdzić, że MOOC z pewnością zmienią szkolnictwo wyższe i stanowią wartościową alternatywę edukacyjną, zwłaszcza dla osób, które nie mają możliwości studiowania w tradycyjnym trybie. Zdaniem autorów, należy też prowadzić dalsze badania nad korzyściami związanymi z z MOOC, w tym nad potencjalnymi zastosowaniami elementów MOOC w środowisku uniwersyteckim, w ramach mieszanego podejścia do nauczania.