Babin

Debata o potrzebie umiędzynarodowienia niemieckich standardów bibliotecznych ma w Niemczech długą tradycję a jej ożywienie przypadło na początek nowego milenium, kiedy uznano, że używane dotąd zasady katalogowania i formaty bibliograficzne nie odpowiadają bieżącym potrzebom pracy w globalnym środowisku sieciowym (zob. BABIN 2003/4/181). W grudniu 2001 r. niemiecki Komitet Standardów Bibliotecznych (KSB) – organizacja zrzeszająca regionalne sieci biblioteczne i duże biblioteki akademickie, w tym przedstawicieli bibliotek z Austrii i Szwajcarii, przyjął uchwałę popierającą przejście z niemieckich standardów na międzynarodowe przepisy (AACR i MARC), a dwa lata później zrezygnowano z rozwijania RAK (Regeln für alfabetische Katalogisierung) – standardu stosowanego przy katalogowaniu alfabetycznym. Jesienią 2011 r. KSB zarekomendował instytucjom członkowskim przygotowanie się do przyjęcia nowych zasad katalogowania: Resource Description and Access (RDA) w celu ułatwienia wymiany, łączenia i ponownego wykorzystywania danych na poziomie międzynarodowym, a w maju 2012 r. podjęto decyzję o rozpoczęciu procesu implementacji RDA.

W artykule przybliżono specyfikę polityki kulturalnej w Niemczech, Austrii i niemieckojęzycznych kantonach Szwajcarii, mające na nią wpływ czynniki (m.in. federalny system administracyjny, poziom decentralizacji struktury systemów bibliotecznych i wysoki odsetek danych wprowadzanych do bibliotecznych katalogów na poziomie regionalnym, heterogeniczność sytuacji bibliotek i ich zróżnicowanie kulturowe, oraz długa tradycja międzyinstytucjonalnej współpracy) oraz związane z nimi lingwistyczne i organizacyjne wyzwania dotyczące wdrażania RDA po raz pierwszy poza środowiskiem krajów anglosaskich. Następnie omówiono szczegółowo:

1) wkład ekspertów z krajów niemieckojęzycznych oraz Niemieckiej Biblioteki Narodowej (DNB) w rozwój RDA i jej udział w pracach normalizacyjnych na forum międzynarodowym, w tym w sekcji katalogowania IFLA, JSC (Joint Steering Committee for Development of RDA), EURIG (European RDA Interest Group) i CoP (Committee of Principals); 2) główne zadania powołanej przez KSB grupy roboczej RDA; 3) założenia i komponenty niemieckiego projektu RDA oraz przyjęty harmonogram prac. Zgodnie z nim, zaplanowano zakończenie wprowadzania nowych przepisów w 2015 r., a proces implementacji podzielono na następujące pakiety robocze: a) przygotowanie i uzgodnienie deklaracji programowych, instrukcji i zasad dotyczących wspólnego katalogowania wg RDA w krajach niemieckojęzycznych, zaplanowane na okres między październikiem 2012 r. a czerwcem 2014 r., b) testowanie i ewaluacja katalogowania w nowym standardzie. Pełna wersja testowego systemu produkcyjnego została udostępniona przez DNB wszystkim partnerom projektu w czerwcu 2013 r., stworzono też przestrzeń wiki dla dokumentowania wyników testów i związanych z nimi pytań (ewaluacja nowych procedur ma być prowadzona do końca 2015 r.), c) opracowanie zasad przejściowych dla zintegrowanej kartoteki i kontroli autorytatywnej (GND) i wytycznych dla dokumentów szkoleniowych (listopad 2012 – czerwiec 2014), d) wdrażanie RDA od strony technicznej (październik 2013 – grudzień 2015), e) przygotowanie materiałów edukacyjnych oraz prowadzenie szkoleń dla bibliotekarzy i kampanii informacyjnych (październik 2013 – grudzień 2015), f) wprowadzanie zmian w obrębie niemieckojęzycznych sieci, w tym w ZBD – niemieckim katalogu centralnym czasopism (wrzesień 2015 – grudzień 2015); 4) proces przygotowania tłumaczenia przepisów RDA na niemiecki. Przekład w postaci PFD udostępniono bezpłatnie w listopadzie 2012 r. na stronie DNB, a po konsultacjach i analizie spójności używanej terminologii poddano stosownym korektom; w maju 2013 r. niemiecki tekst RDA oraz interfejs użytkownika w tym języku znalazł się w pakiecie RDA Toolkit; 5) techniczne implikacje wprowadzanych zmian formatu danych; 6) działania na rzecz wykorzystania RDA we wszystkich instytucjach kultury i dostosowania standardu do potrzeb tego sektora oraz ujednolicenia zasad wymiany danych dla wszystkich typów materiałów z zasobów bibliotek, muzeów i archiwów.