Babin

Rosnąca dostępność treści przeniesionych na formę cyfrową i elektronicznych źródeł informacji, tworzenie narodowych zasobów bibliotecznych i powstawanie coraz większej liczby międzyinstytucjonalnych repozytoriów wymuszają zmiany procedur zabezpieczenia zasobów bibliotek, a twórcy regulacji dotyczących ochrony zbiorów muszą rozważyć, czy i w jakim zakresie powyższe czynniki mogą wpływać na dobór materiałów mających podlegać ochronie, na działania takie jak zmiana formatu, przeniesienia i konserwacja, i na sens ochrony indywidualnych, drukowanych egzemplarzy na poziomie pojedynczych instytucji. Celem przeprowadzonego przez autorkę badania było określenie w jakim zakresie w bieżących programach ochrony uwzględnia się materiały spoza własnych fizycznych zbiorów biblioteki, i jakie praktyki archiwizacyjne i konserwatorskie stosuje się w bibliotekach naukowych i akademickich w Ameryce Północnej.

W artykule omówiono i zinterpretowano dane z sondaży z 2012 r., uzyskane od 49 instytucji ze Stanów Zjednoczonych i Kanady (71% – z bibliotek naukowych, 27% – z placówek nie-badawczych, głównie – akademickich). Pytania ankiety pogrupowano w 7 kategorii: informacji ogólnych, bieżących prac konserwatorskich i archiwizacyjnych, doboru do ochrony, zastępowania uszkodzonych materiałów drukowanych, zasobów, kopii cyfrowych i wykorzystania zasobów jako kryterium zachowania. Ustalono m.in., że badane instytucje prowadziły pełny zakres działań ochronnych w tym – zabezpieczanie i konserwację zbiorów specjalnych (80% odpowiedzi), zabezpieczanie i konserwacja zbiorów ogólnych / restauracja książek (96%), prace introligatorskie, w tym – oprawy druków ulotnych (94%), książek i czasopism (88%), wykonywanie niestandardowych pudeł i futerałów ochronnych (95%), zabezpieczanie materiałów na nietrwałym papierze przez mikrofilmowanie (33%) i digitalizację (63%) i archiwizowanie kserokopii (67%). Przeanalizowano również, na podstawie dalszych odpowiedzi, najpopularniejsze mierniki uwzględniane przy doborze materiałów do ochrony i stosowane metody selekcji (badani kierowali się najczęściej statystykami wypożyczeń i danymi o historycznym wykorzystaniu oryginałów, rzadziej – informacjami o zasobach innych instytucji na poziomie krajowym, regionalnym i konsorcyjnym), najpopularniejsze podejścia do zachowywania, zastępowania i /lub pozbywania się uszkodzonych drukowanych pozycji, stosunku do opcji korzystania ze wspólnych fizycznych archiwów (wybór 16% instytucji) oraz wykorzystania digitalizowanych treści i kwestii ochrony zbiorów elektronicznych. Uznano, że duży wpływ na zmiany polityki ochrony ma współdzielenie zasobów – zarówno fizycznych, jak i elektronicznych, oraz poleganie w coraz większym stopniu na treściach cyfrowych w celach zapewnienia dostępu i archiwizacji – coraz więcej instytucji decyduje się na odstąpienie od konserwacji i ratowania zagrożonych materiałów, jeśli ich egzemplarze są dostępne w zbiorach innych instytucji, we wspólnych archiwach, lub w postaci zdigitalizowanej. Nadal niechętnie podchodzi się natomiast do wycofywania zniszczonych pozycji z kolekcji. We wnioskach wskazano na potrzebę wyłączania ze zbiorów pozycji w bardzo złym stanie fizycznym i zwracania większej uwagi na jakość udostępnianych treści cyfrowych, a także ustalenia zasad wykorzystywania uwag o podjętych czynnościach konserwatorskich i digitalizacyjnych włączanych do rekordów MARC (pole 583) i uzgodnienia procedur dzielenia się rekordami przy wspólnym kształtowaniu zbiorów.