Babin

W Czechach, uwaga bibliotek i innych instytucji pamięci była jak dotąd skoncentrowana na digitalizacji druków i rękopisów. Obecnie przyszła kolej na ewidencję, digitalizację, zabezpieczenie, długotrwałe zachowanie i udostępnianie dokumentów dźwiękowych. W tym celu Ministerstwo Kultury sfinansowało projekt utworzenia Wirtualnej Fonoteki Narodowej. W realizowanym w latach 2015-2020 projekcie uczestniczy ponad 500 instytucji, za koordynację działań oraz opracowanie założeń metodycznych odpowiadają Biblioteka Moraw w Brnie, Narodowe Muzeum Muzyki i Biblioteka Narodowa Czech.

16 maja 2017 r., w ramach cyklu konferencji „Duch czasów”, Instytut Studiów Zaawansowanych (Institut d’Etudes Avancée – IEA), przy współudziale redakcji pisma Esprit, zorganizował publiczną debatę naukowców ze Stanów Zjednoczonych i Francji pn. Książki i biblioteki w erze cyfrowej. Wzięli w niej udział: historyk, dyrektor biblioteki Uniwersytetu Harvarda – Robert Darnton, były dyrektor Wyższej Szkoły Nauk Społecznych (École des hautes études en sciences sociales – EHESS) i emerytowany profesor Collège de France – Roger Chartier oraz historyk, emerytowany profesor Instytutu Nauk Politycznych (Sciences Po) i były prezes Biblioteki Narodowej Francji – Jean-Noël Jeanneney. Moderatorem był redaktor Esprit – Emmanuel Laurentin. Skupiono się na problemach dostępności wiedzy, równoważenia interesów publicznych z interesami prywatnych wydawców, prezentacji bibliotek cyfrowych, wyzwaniach i problemach związanych z rozwojem technologii.

Obiekty trójwymiarowe ze zbiorów muzeów i bibliotek są dla naukowców ważnymi źródłami informacji, których nie należy ignorować w dobie cyfrowej rewolucji, mimo że w piśmiennictwie poświęconym zagadnieniom digitalizacji poświęca im się znacznie mniej uwagi niż formom dwuwymiarowym. W artykule dokonano przeglądu badań dotyczących ewaluacji jakości cyfrowego odwzorowania różnego typu fizycznych artefaktów oraz technologii i procedur stosowanych w procesie tworzenia ich trójwymiarowych wizualizacji, w kontekście publicznego dostępu. Następnie, przeanalizowano obecne w literaturze przedmiotu kryteria oceny dla stron zawierających cyfrowe wersje obiektów trójwymiarowych. Na ich podstawie, dokonano ewaluacji 5 europejskich i amerykańskich portali zapewniających dostęp do tego typu kolekcji.

W 2011 r. Biblioteka Narodowa Finlandii, we współpracy z firmą Microtask, tworzącą technologie dla crowdsourcingu, zainicjowały DigitalKoot (Cyfrowi Ochotnicy) – projekt wykorzystujący specjalnie zaprojektowane gry komputerowe w celu zaangażowania internautów do korekty, w ramach zabawy, błędów powstałych przy skanowaniu zbiorów historycznych czasopism przez OCR (Optical Character Recognition). Inicjatywa ta okazała się ogromnym sukcesem – w ciągu kilkunastu miesięcy tysiące wolontariuszy wykonało ponad 2,5 mln zadań, prawdziwym osiągnięciem DigitalKoot było jednak wprowadzenie gamifikacji do niekomercyjnych programów ochrony cyfrowej. W artykule omówiono genezę i definicje tego pojęcia (inaczej: grywalizacji, gryfikacji) oraz możliwości wykorzystania strategii gier do weryfikacji zdigitalizowanych tekstów przetworzonych przy użyciu oprogramowania OCR, wykorzystując jako przykład projekt o nazwie Purposeful Gaming & BHL realizowany od 2013 r. przez cztery amerykańskie instytucje zajmujące się ochroną dziedzictwa kulturowego i naturalnego.

Rosnąca dostępność treści przeniesionych na formę cyfrową i elektronicznych źródeł informacji, tworzenie narodowych zasobów bibliotecznych i powstawanie coraz większej liczby międzyinstytucjonalnych repozytoriów wymuszają zmiany procedur zabezpieczenia zasobów bibliotek, a twórcy regulacji dotyczących ochrony zbiorów muszą rozważyć, czy i w jakim zakresie powyższe czynniki mogą wpływać na dobór materiałów mających podlegać ochronie, na działania takie jak zmiana formatu, przeniesienia i konserwacja, i na sens ochrony indywidualnych, drukowanych egzemplarzy na poziomie pojedynczych instytucji. Celem przeprowadzonego przez autorkę badania było określenie w jakim zakresie w bieżących programach ochrony uwzględnia się materiały spoza własnych fizycznych zbiorów biblioteki, i jakie praktyki archiwizacyjne i konserwatorskie stosuje się w bibliotekach naukowych i akademickich w Ameryce Północnej.

Biblioteka Narodowa Finlandii (BNF) prowadzi od 2012 r. Projekt Digitalizacji Języków Pokrewnych (Digitisation Project of Kindred Languages), którego celem jest przeniesienie na formę cyfrową i opublikowanie online w wolnym dostępie, na otwartej platformie DSpace, ok. 1200 książek i ponad 100 tytułów czasopism w różnych, w tym zagrożonych językach z rodziny uralskiej. Powstała w jego ramach kolekcja ugrofińska (Fenno-Ugrica) zawiera obecnie ponad 110 tys. stron książek i ok. 90 tys. stron czasopism dostępnych dla wszystkich zainteresowanych, niezależnie od ich miejsca pobytu. Projekt jest wspierany finansowo przez Fundację Kone i stanowi część jej programu językowego koncentrującego się na dokumentacji rzadkich języków ugrofińskich, fińskiego i języków mniejszości narodowych Finlandii. Docelowo, udostępnione materiały mają stanowić największy na świecie zasób w językach uralskich. NBF chce również zapewnić użytkownikom Fenno-Ugrica narzędzia umożliwiające prowadzenie badań lingwistycznych, interaktywne wykorzystanie zdigitalizowanych zbiorów i wspieranie nauki obywatelskiej (ang. citizen science), wykorzystując w tym celu społecznościowe innowacje i nowe formy partnerstwa.

W artykule omówiono zagadnienia związane z cyfryzacją zasobów Miejskiej Biblioteki Wiednia (Biblioteki Wiedeńskiej w Ratuszu) i budową cyfrowego repozytorium udostępniającego materiały powiązane z historia i kulturą austriackiej stolicy. Przedstawiono m.in. początki jej powstania, rozwój, stosowane kryteria, procedury oraz różne aspekty digitalizacji i obecny stan prac.

W związku z rosnącymi oczekiwaniami użytkowników i kadry kierowniczej oraz chęcią podniesienia renomy własnej instytucji i jej widoczności w sieci www, coraz więcej bibliotek udostępnia swoje zasoby ikonograficzne w wersji cyfrowej online. Ten pęd ku digitalizacji wiąże się jednak często z presją wywieraną na bibliotekarzy by udostępniać obiekty cyfrowe jak najszybciej – nim zostaną właściwie opisane. Tendencja ta może przybierać formę gry w liczebniki, w której liczba dokumentów staje się ważniejsza niż jakość dołączonych do nich metadanych opisowych, w efekcie powstają więc zbiory złożone z obiektów o minimalnym poziomie opisu lub otagowane wyłącznie deskryptorami tworzonymi na zasadach crowdsourcingu. Choć społeczne indeksowanie wydaje się rozwiązaniem szybkim, łatwym i wygodnym, nie gwarantuje równie dużej efektywności odnajdywania dokumentów w bazie, jak w przypadku wzorcowych, spójnych i szczegółowych metadanych. Autor omawia w tekście różne podejścia do indeksacji i przedstawia rekomendacje dla instytucji chcących budować duże cyfrowe kolekcje historycznych fotografii i zapewnić wysoką funkcjonalność i dostępność takich repozytoriów.

W grudniu 2013 roku Biblioteka Kongresu (BK) i Rada ds. Zasobów Informacyjnych i Bibliotecznych Stanów Zjednoczonych opublikowały raport dotyczący stanu amerykańskiego dziedzictwa filmowego z okresu kina niemego (1912-1929). Wynika z niego, że w całości zachowało się tylko 14% rodzimej produkcji filmowej tego okresu w wersji oryginalnej, 11% filmów w wersji zagranicznej, 5% filmów uszkodzonych lub niekompletnych, a aż 70% produkcji zupełnie utracono. Ponieważ wraz z rozwojem technologii również filmy dźwiękowe zapisane na taśmie celuloidowej niszczeją i odchodzą w przeszłość, głównym zadaniem bibliotek i archiwów filmowych jest zabezpieczenie oryginałów i przeniesienie ich zawartości na formę cyfrową. W artykule krótko scharakteryzowano zasoby audiowizualne (AV) Biblioteki Kongresu oraz paru innych bibliotek i archiwów amerykańskich posiadających znaczące zbiory filmów, a także omówiono ich osiągnięcia w zakresie konserwacji i digitalizacji materiałów audiowizualnych.

W artykule omówiono czeski system zarządzania treścią Kramerius (oprogramowanie open source dystrybuowane na licencji GNU GPL v3), za pośrednictwem którego, przez strony 20 bibliotek naukowych Czech oraz biblioteki Uniwersytetu w Bratysławie, tworzone jest cyfrowe repozytorium książek i czasopism. Projekt koordynowany jest przez Bibliotekę Narodową Czech (BNCz). Biblioteka cyfrowa Kramerius pod koniec 2011 roku zawierała blisko 16 mln stron dokumentów, najwięcej wprowadziła ich BNCz – 8,1 mln stron, w tym 5,1 mln stron czasopism.