Babin

Nowoczesne technologie informacyjne przyczyniły się do zmniejszenia zainteresowania czytelników fizycznymi obiektami bibliotek. Badania w Stanach Zjednoczonych wykazały spadek liczby ich odwiedzin o 5%, przy jednoczesnym wzroście wykorzystania usług i zasobów dostępnych online. Wskazano również, że co czwarta osoba odwiedzająca bibliotekę nie orientuje się w nowej ofercie usług. Aby biblioteka zaczęła znów przyciągać czytelników, konieczne jest przedefiniowanie jej misji społecznej, celów i szukanie innowacyjnych podejść do zagospodarowania przestrzeni i wyposażenia. Analizując ten problem, autorzy artykułu odwołują się do teorii projektowania z myślą o emocjach użytkownika autorstwa Dana A. Normana, prezentowanej w książce Emotional design : Why we love (or hate) everyday things (New York, 2004).

W swojej pracy Norman wprowadził trzy poziomy emocjonalnej reakcji czytelnika na dany produkt (zmysłowej, behawioralnej i refleksyjnej). Artykuł stanowi próbę zastosowania metodologii Normana do kształtowania akceptowanego przez użytkowników wizerunku biblioteki. Omawia przykłady udanych rozwiązań zastosowanych w bibliotekach Stanów Zjednoczonych i Wielkiej Brytanii oraz formułuje zalecenia i wskazówki dla decydentów bibliotecznych.

O akceptacji biblioteki jako miejsca często odwiedzanego, podobnie jak i o akceptacji projektu przedmiotu decydują emocje. W tym aspekcie wyróżniono:

1) czynniki oddziałujące na zmysły (visceral). W odniesieniu do biblioteki będzie to zapach, oświetlenie, ciepło, rodzaj dźwięków, przyjazne otoczenie. Podano m.in. przykład biblioteki w dzielnicy z dużym bezrobociem. Wydzielono w niej odrębny budynek dla nastolatków, uwzględniając ich gusty i potrzeby – jaskrawy kolor ścian i mebli, sale z konsolami gier, 40 stanowisk komputerowych, boksy audio, płaskie ekrany telewizorów, a równocześnie – brak zakazów używania komórek i jedzenia. W zaleceniach znalazły się: wyróżnienie budynku biblioteki z otoczenia, zapewnienie efektownego, dużego wejścia, dużych okien ukazujących wnętrze lub wyświetlanie obrazów wideo, oprawy dźwiękowej dostosowanej do gustów odbiorców, przemyślana organizacja przestrzeni;

2) elementy urządzeń i przestrzeni, stymulujące pożądane zachowanie użytkowników i budzące pozytywne emocje (behavioral design). Należy w tym celu zadbać o  funkcjonalność projektowanych obiektów, wychodząc także naprzeciw potrzebom nie kojarzonym z biblioteką, związanym np. z ułatwianiem zakupów w wirtualnych sklepach i zapewniając jednocześnie użyteczność przestrzeni, mebli, oświetlenia itp. Istotny jest też nacisk na rozumienie działania urządzeń, orientację użytkownika w przestrzeni, układzie zbiorów itp. oraz zapewnienie pozytywnych odczuć fizycznych związanych z ich wykorzystaniem. Unika się w ten sposób frustracji użytkowników spowodowanej nieumiejętnością korzystania z technologii. Z kolei dobra orientacja w przestrzeni i posługiwanie się techniką daje im dużo pozytywnych emocji. Zaleca się: jasne instrukcje obsługi, obrazki wyjaśniające działanie urządzeń, napisy w paru językach, tworzenie mobilnych aplikacji ułatwiających poruszanie się w budynku, zapewnienie sprawnych urządzeń technicznych oraz planów i wskazówek lokalizujących sale i zbiory;

3) elementy wpływające na budzenie trwałych, pozytywnych emocji – podejście refleksyjne (reflective). Chodzi o projektowanie przedmiotu lub przestrzeni/usług biblioteki w dłuższej perspektywie czasu (pamięć) oraz zapewnienie samoidentyfikacji użytkowników. Służy temu tworzenie środowiska łączącego ludzi między sobą, utrwalającego ich pozytywne przeżycia związane z biblioteką oraz umożliwiającego dzielenie się emocjami i samorealizację. Zaleca się: wykorzystanie serwisów społecznościowych, zapisywanie, nagrywanie i publikowanie miłych wspomnień dotyczących biblioteki i tworzenie grupy „ambasadorów biblioteki” tj. osób związanych z nią emocjonalnie i przygotowanych do propagowania jej usług.