Babin

Na podstawie przeglądu literatury przedmiotu omówiono obecny stan cyfrowej archiwizacji na świecie oraz problemy i wyzwania związane z zapewnieniem trwałego dostępu do zasobów cyfrowych, analizując różne, zwłaszcza pozatechniczne aspekty długoterminowego zachowania dokumentów w formie elektronicznej (DZ). Przedstawiono również problemy związane z planowaniem i realizacją polityki DZ w krajach Ameryki Łacińskiej i zaproponowano ramy teoretyczne pozwalające na analizę tego typu procesów w państwach rozwijających się.

Autorowi nie udało się znaleźć zbyt wielu znaczących publikacji badawczych oraz raportów nt. podejmowanych na szerszą skalę inicjatyw DZ w Ameryce Łacińskiej, poza odosobnionymi przypadkami w Brazylii, Chile, Argentynie, Kolumbii i Meksyku. W rejonie tym realizuje się programy związane z rozwojem cyfrowych bibliotek i archiwów, cyfryzacją, cyfrowym publikowaniem itp., są to jednak głównie projekty wydawnicze i digitalizacyjne, a nie związane stricte z DZ. W przypadku tych ostatnich, zachowywaniem cyfrowych zbiorów zajmują się często osoby i organizacje bez odpowiednich kwalifikacji, metod i znajomości standardów. Za 20-30 lat materiały te będą więc najprawdopodobniej bezużyteczne. W perspektywie długofalowej może mieć to katastrofalne skutki, istotne jest więc aby zarówno lokalni liderzy polityczni, jak i dyrektorzy bibliotek, muzeów i archiwów, bibliotekarze, prawnicy, socjologowie, ekonomiści i środowisko naukowe opracowali odpowiednie plany strategiczne, porozumienia i taktykę działania, najlepiej w skali regionalnej.

Jego zdaniem, na stan ochrony i zabezpieczenia dokumentów cyfrowych na danym obszarze wpływ ma 6 grup wzajemnie zależnych od siebie czynników: 1) kulturowe (brak odpowiedniej świadomości nt. historycznej wartości i znaczenia cyfrowego dziedzictwa dokumentalnego, zarówno wśród ludności jak i decydentów, skutkujący brakiem odpowiednich planów i polityki DZ); 2) technologiczne (szybkie starzenie się systemów operacyjnych, urządzeń, formatów, programów itp. oraz zmiany standardów, metod i zasad archiwizacji); 3) prawne (problemy z zachowaniem równowagi między ochroną praw własności intelektualnej i prawa dostępu do informacji, odmiennym traktowaniem w różnych krajach prawa do prywatności oraz ustaleniem stron odpowiedzialnych za archiwizowanie i trwałe zabezpieczenia cyfrowych zbiorów); 4) metodologiczne (implementacja odpowiednich narzędzi i norm potrzebnych do zapewnienia odpowiedniego doboru dokumentów, ich logicznego przechowywania i pozyskiwania w przyszłości; 5) ekonomiczne (koszty digitalizacji, opracowania, rejestracji (oznaczenia cyfrowych obiektów odpowiednim zestawem metadanych), przechowywania i aktualizacji dokumentów oraz szkolenia personelu odpowiedzialnego za DZ); 6) społeczne (nierówności i podziały społeczne stanowiące dość istotną, zwłaszcza w krajach rozwijających się, barierę utrudniającą zapewnienie przyszłym pokoleniom powszechnego i trwałego dostępu do zbiorów cyfrowych i trwałej możliwości wykorzystywania tych zasobów). Jedynie uwzględnienie wszystkich tych aspektów, a nie tylko problemów technologicznych, może być złożoną odpowiedzią na złożony problem DZ.

W artykule przedstawiono również 7 zasad istotnych dla odpowiedniego planowania i implementacji projektów DZ, odnoszących się do właściwego doboru dokumentów, jakości i użyteczności cyfrowych kopii, ich trwałości, dostępności w przyszłości, funkcjonalności (wewnętrznej charakterystyki ułatwiającej interfejsom wyszukiwanie, pozyskiwanie i linkowanie danego dokumentu) i wiarygodności; a następnie, bazując na ww. listach wskaźników i celów, zarekomendowano kroki, jakie można podjąć w badanym regionie w ramach ogólnej strategii DZ.