Babin

Rozwój cyfrowych mediów i zasobów online oraz ewolucja sieci 2.0 w kierunku Sieci Semantycznej obniżyły atrakcyjność bibliotecznych usług informacji naukowej (UIN) – w erze big data, czyli analityki olbrzymich zbiorów cyfrowych danych z różnych źródeł, coraz częściej kwestionuje się też znaczenie i miejsce służb informacyjnych w obecnym cyfrowym ekosystemie. W dyskusjach tych pomija się zazwyczaj wpływ, jaki ma na UIN rozbudowa wielkich bibliotek cyfrowych (WBC), takich jak jak Google Books, Europeana czy HathiTrust, agregujących publikacje pochodzące z wielu projektów masowej digitalizacji zbiorów bibliotecznych. Zasoby takich masowych repozytoriów sięgają dziesiątek milionów tytułów, zarówno tych znajdujących się w domenie publicznej, jak i chronionych prawem autorskim, a ich dostępność zmienia znacząco sposób analizy tekstów przez użytkowników oraz przez samych bibliotekarzy. Potencjalnie, WBC mogą zapewnić bibliotekom olbrzymie korpusy cyfrowych tekstów, dostępnych do ekstrakcji i analizy danych, czyli wirtualne, przygotowane do celów usług informacyjnych kolekcje odpowiadające zakresowi zbiorów drukowanych, oferując jednocześnie znacznie większe możliwości eksploracji. Ich faktyczna przydatność jako serwisów mogących zastąpić UIN budzi jednak wiele wątpliwości. W artykule przedyskutowano bezpośrednie, pozytywne i negatywne efekty tych repozytoriów oraz konsekwencje związane poleganiem na WBC kosztem lokalnych zbiorów drukowanych.

… więcej o Wielkie biblioteki cyfrowe i ich wpływ na usługi informacji naukowej

Projekt Google Books zakładający udostępnianie w sieci fragmentów oraz pełnych tekstów milionów niedostępnych wcześniej online książek, odniósł w ostatnich latach spektakularny sukces, miał też jednak wielu krytyków obawiających się m.in. konsekwencji przekazania kontroli nad światowym dziedzictwem kultury i nauki, przynajmniej w sferze wirtualnej, jednej prywatnej firmie. Koncernowi Google zarzucano również naruszanie praw autorów, a także kwestionuje się jego zapewnienia dotyczące promowania sprawiedliwości społecznej poprzez zwiększanie egalitaryzmu informacyjnego. W artykule omówiono historię rozwoju i osiągnięcia programu masowej digitalizacji książek z punktu widzenia jego zwolenników oraz związane z nim kontrowersje prawne (por. BABIN 2008/4/314, BABIN 2009/3/214) i etyczne, a następnie przeanalizowano społeczny wpływ inicjatywy Google Books, porównując go z oddziaływaniem i rolą liberalnej, demokratycznej instytucji biblioteki publicznej. Jako ramy teoretyczne analizy wykorzystano m.in. teorię sprawiedliwości społecznej Johna Rawlsa, oraz krytyczne ujęcia sprawiedliwości dystrybutywnej, koncentrując się na uwarunkowaniach jednego z elementów koncepcji Rawlsa – szacunku do siebie samego.

… więcej o O Google Books, bibliotekach i sprawiedliwości informacyjnej