Babin

Autorka przedstawia dokonujące się w ostatnich latach zmiany w organizacji współpracy fińskich bibliotek. Instytucje te były zawsze przykładem efektywnej kooperacji. Od lat 70. biblioteki uniwersyteckie realizują wspólnie zadania związane  z katalogowaniem zbiorów i komputeryzacją, a na początku lat 90. utworzyły sieciowy system bibliotek Linnea obejmujący też niektóre biblioteki naukowe. Na początku pierwszej dekady XXI w. wszystkie kategorie bibliotek: akademickie, publiczne, specjalne, należały do konsorcjów i ciał doradczych. Sieci bibliotek są dobrze zorganizowane: posiadają struktury administracyjne (biuro, personel, środki finansowe) zarządzające wspólnymi przedsięwzięciami.

Funkcje koordynujące współpracę bibliotek pełnią obecnie dwie instytucje: Biblioteka Narodowa oraz CSC – fińskie Centrum Badań Naukowych, które odpowiada za rozwój infrastruktury technicznej na potrzeby bibliotek i nauki oraz udostępnia centralne serwery obsługujące systemy biblioteczne.

Obecnie w Finlandii istnieją dwa duże konsorcja, oba zarządzane przez fińską Bibliotekę Narodową. Autorka przedstawia tylko niektóre projekty realizowane w ramach konsorcjów. Pierwsze to Linnea, powstałe w celu wspólnego zarządzania zintegrowanym systemem bibliotecznym bibliotek akademickich i naukowych oraz FinELib, zarządzające zakupem i udostępnianiem elektronicznych zasobów dla wszystkich typów bibliotek. W artykule są omówione cztery projekty współtworzone centralnie przez biblioteki, każdy z nich jest zarządzany przez Bibliotekę Narodową. FinELib organizuje zakup źródeł elektronicznych dla bibliotek (czasopisma, książki, bazy danych), negocjuje umowy licencyjne. Obecnie biblioteki uniwersyteckie zakupują ponad 80% zasobów elektronicznych poprzez to konsorcjum, które także współpracuje z fińskimi wydawcami zachęcając ich do zwiększenia oferty książek elektronicznych w języku fińskim, gdyż takie są oczekiwania coraz większych grup użytkowników bibliotek. W ramach FinELib opracowano nowy interfejs użytkownika, oddzielając go od  systemu opracowania i zarządzania danymi. Pozwala on na przeszukiwanie baz i indeksowanie metadanych w sposób przyjazny dla odbiorców.

Innym obszarem współpracy bibliotek jest archiwizacja zasobów cyfrowych. Opracowane w 2007 roku na zlecenie Ministerstwa Edukacji i Kultury zasady polityki archiwizacji wykazały, że najbardziej efektywnym rozwiązaniem będzie podzielenie kompetencji w tym zakresie pomiędzy różne instytucje, a Bibliotece Narodowej przydzielono funkcje koordynatora. W wyniku symulacji stwierdzono też, że archiwizacja na zasadzie zorganizowanej współpracy wielu podmiotów przyniesie w ciągu 12 lat oszczędności ok. 100 mln euro w porównaniu z projektem realizowanym centralnie.

Ostatnim omawianym przykładem centralnego modelu zarządzania usług bibliotecznych są nowe zadania przypisane centralnym katalogom. Fiński centralny katalog jest systemem tworzenia danych bibliograficznych zgromadzonych w bazach bibliograficznych oraz zbiorem metadanych publikacji elektronicznych dostępnych w Fińskiej Bibliotece Cyfrowej. W katalogu wdrażane są najnowsze zasady opisywania dokumentów (ISBD, FRBR, RDA, tezaurusy, folksonomie) z wykorzystaniem technologii web 2.0. Wkrótce kartoteka fińskich haseł wzorcowych będzie włączona do międzynarodowej wirtualnej kartoteki VIAF. Do centralnego katalogu obejmującego pierwotnie biblioteki akademickie, włączyły się od 2011 roku także biblioteki publiczne, a od 2012 pozostałe biblioteki.