Biblioteka Narodowa używa na swojej stronie plików cookies. Brak zmiany ustawień przeglądarki oznacza zgodę na ich użycie. [zamknij]

Od zarządzania rekordami do zarządzania danymi: RDA, BIBFRAME i nowe aplikacje: RIMMF i OliSuite/WeCat

Autor: Małgorzata Waleszko,

Kategorie: Opracowanie informacji, Technologia informacyjna i bibliotekarska

Tagi: , , , , , , , , , ,

Możliwość komentowania Od zarządzania rekordami do zarządzania danymi: RDA, BIBFRAME i nowe aplikacje: RIMMF i OliSuite/WeCat została wyłączona

Prace nad testowaniem nowego standardu katalogowania – RDA pomogły zwrócić uwagę środowiska bibliotecznego na ograniczenia formatu MARC21, w tym problemy z odwzorowywaniem w płaskiej strukturze rekordów MARC fundamentalnych dla modeli FRBR i RDA relacji między jednostkami bibliograficznymi, oraz na niedostosowanie danych produkowanych przez instytucje kultury do wymogów Sieci Semantycznej. Potrzebę zmian struktury bibliograficznej i transformacji opisu tekstowego w zrozumiałe dla maszyn, jednoznacznie identyfikowalne i zgodne z technologiami Linked Data sieci zestawy elementów danych oraz opracowania bardziej elastycznego i rozszerzalnego języka metadanych postulowano m.in. w raporcie „On the Record” z 2008 r., sporządzonym przez Grupę Roboczą ds. Przyszłości Rejestracji Bibliograficznej Biblioteki Kongresu, a efektem podjętych w tym kierunku działań była publikacja dokumentacji typowanego na następcę MARC modelu danych BIBFRAME.

W artykule omówiono strukturę, założenia i ograniczenia tego nowego schematu opisu danych bibliograficznych, mającego stanowić krok w kierunku budowy nowego bibliograficznego ekosystemu. Przedyskutowano też definiowane przez BIBFRAME ramy i wytyczne dla rozwoju nowych, zautomatyzowanych systemów katalogowania. Zaliczono do nich: i) ukierunkowanie na architekturę opartą na zasobach, gdzie opis koncentruje się na jednej logicznej jednostce BIBFRAME lub FRBR, a nie kilku jednostkach złożonych w jeden obiekt, ii) możliwość powiązania każdego zidentyfikowanego w ten sposób lub tworzonego zasobu z innymi zasobami, zgodnie z modelem jednostka-relacja FRBR, iii) możliwość przejmowania informacji z sieci www przy indeksowaniu atrybutów zasobu, bez konieczności tworzenia za każdym razem nowych atrybutów, iv) wykorzystanie kontrolowanej listy terminów i dostęp do słowników i list haseł publikowanych np. w Open Metadata Registry lub Vocab.org, v) możliwość zdefiniowania w konfiguracji systemu logiki tworzenia URI, tak by każdy tworzony zasób otrzymywał automatycznie taki identyfikator. Wskazano również, że rozwój nowych narzędzi przetwarzania danych powinien skupiać się na: większym rozdzieleniu pojedynczych aspektów (elementów opisu) przy strukturyzowaniu informacji, wykorzystywaniu wspólnego języka dzięki używaniu słowników kontrolowanych, ontologii i kartotek wzorcowych, jasnej identyfikacji obiektów i encji przy pomocy kodów lub unikalnych atrybutów kwalifikujących, tworzeniu możliwe szerokiej sieci powiązań między różnymi jednostkami, poszerzaniu możliwości wyszukiwania danych i dzielenia się danymi i włączenie do tych procesów stron spoza środowiska bibliotecznego (wydawców i in.).

Zaprezentowano następnie funkcjonalność i specyfikę dwóch zorientowanych na RDA i BIBFRAME rozwiązań technologicznych:

1) systemu wizualizacji danych RIMMF3 (RDA in Many Metadata Formats) rozwijanego przez firmę The MARC of Quality (TQM) – jego wersję beta dla Windows udostępniono do pobierania w styczniu 2015 r. na licencjach Creative Commons. Jest to narzędzie edukacyjne dla katalogerów, a nie funkcjonalny moduł katalogowania (choć tworzone w nim dane można eksportować w różnych formatach: RDF, XML, MARC). Ma ułatwić bibliotekarzom myślenie w kategoriach RDA, a tym samym FRBR, a nie AACR2 i MARC, i stanowić jednocześnie prototyp potencjalnego interfejsu dla systemu bazującego na RDA. Funkcje RIMMF3 to m.in.: tworzenie nowych rekordów katalogowych, przeglądanie i import danych z zewnętrznych baz (OPAC – np. Biblioteki Kongresu, kartotek wzorcowych – np. VIAF, encyklopedii i źródeł informacyjnych online – np. Wikipedii), tworzenie relacji między jednostkami z jednej bazy danych i wyświetlanie uproszczonej struktury hierarchicznej (drzewa), tworzonej przez relacje WEMI łączące różne jednostki opisujące zasób. W wersji RIMMF3 rozszerzono także mapowanie MARC do RDA i wsparcie dla eksportu rekordów jednostek RDA jako danych powiązanych w RDF;

2) bazującego na protokołach Sieci Semantycznej i wzorowanego na modelu BIBFRAME modułu katalogowania WeCat (system zarządzania biblioteką OliSuite), połączonego z konwerterem danych dla Linked Open Data (LOD). Platforma ta została opracowana przez włoskich programistów z firmy @Cult. Pozwala na generowanie opisów bibliograficznych w RDA przez strukturyzowanie danych z rekordów MARC21, zgodnie z wytycznymi modelu LOD, umożliwia również ich konwersję na trójki RDF. Oferuje m.in. określone kody dla jednostek FRBR i rozszerzone funkcje kontroli autorytatywnej, możliwość rejestracji różnych typów relacji RDA z aneksów I, J i K tego standardu (między zasobem a osobą, rodziną lub ciałem zbiorowym, między dziełami, realizacjami, materializacjami i egzemplarzami oraz między ludźmi, rodzinami i ciałami zbiorowymi) oraz łączenia w efektywny sposób opisów i atrybutów dzieł lub realizacji z opisami materializacji. Ma również funkcje wyszukiwania identyfikatorów dla danego zasobu w bazach zewnętrznych i odwołań do innych danych, zgodnie z pięciogwiazdkowym systemem publikacji otwartych danych Tima Bernersa-Lee. Zapewnia też możliwość aktualizacji w czasie rzeczywistym opublikowanych w sieci zbiorów danych w języku RDF. Twórcy oprogramowania planują stopniowe uniezależnianie systemu od formatu MARC i bazowanie na „zorientowanym na obiekty” systemie metadanych, identyfikującym i opisującym elementy, a nie rekordy, i tym samym bliższego środowisku Sieci Semantycznej, oraz udostępnianie go bezpłatnie, na zasadach open source, by zwiększyć zainteresowanie tym rozwiązaniem.

Komentarze wyłączone.