Babin

Misją Technische Informationsbibliothek und Universitätsbibliothek (TIB) – Niemieckiej Narodowej Biblioteki Nauki i Technologii, realizowaną od ponad 50 lat, jest dostarczanie specjalistycznych informacji z zakresu technologii i nauk ścisłych dla sektora publicznego i prywatnego. Do 2008 r. TIB mogła dostarczać materiały ze swoich zbiorów użytkownikom w dowolnym formacie, bez konieczności zawierania umów z autorami czy wydawcami. Jednak w 2008 r. wprowadzono zmiany przepisów prawa autorskiego, które ograniczyły możliwość dostarczania materiałów w wersji elektronicznej; świadczenie takiej sługi wymaga uiszczenia opłaty dla organizacji zajmujących się ochroną praw do reprodukcji (VG Wort dla tekstów i VG Bild-Kunst dla obrazów i dzieł sztuki). Zmiana przepisów jest jednym z czynników odpowiadających za spadek liczby zamówień, realizowanych poprzez usługę dostarczania dokumentów lub w systemie pay-per-view, w latach 2006-2012 (innym powodem może być coraz powszechniejszy dostęp do wielu materiałów online).

Przedstawiono najważniejsze usługi TIB z zakresu dostarczania dokumentów pełnotekstowych. Instytucja oferuje wypożyczenia międzybiblioteczne (również międzynarodowe) oraz prowadzi portal GetInfo, umożliwiający wyszukiwanie nie tylko w zbiorach TIB, ale też w bazach innych bibliotek i ofercie wydawców. TIB jest również członkiem subito – systemu dostarczania dokumentów dla bibliotek naukowych z Niemiec, Austrii i Szwajcarii (w 2013 r. poprzez subito zrealizowano ponad 40 000 zamówień).

By rozwiązać problemy wynikające z nowego prawodawstwa, TIB negocjuje umowy licencyjne pozwalające na dostarczanie materiałów za granicę oraz współpracuje z instytucjami posiadającymi zbiory licencji, np. z FIZ Karlsruhe – Leibniz Institute for Information Infrastructure, promującą upowszechnianie wiedzy i wspieranie innowacji. FIZ AutoDoc, usługa internetowa tej instytucji udostępniająca artykuły pełnotekstowe, uzupełnia ofertę portalu GetInfo. Konieczne były też zmiany wewnątrz TIB: powstało oprogramowanie, obsługujące jednocześnie informacje o zamówieniach i licencjach, choć część informacji dot. praw w dalszym ciągu trzeba sprawdzać manualnie. Dodatkowym utrudnieniem w działalności TIB są stosowane przez wydawców narzędzia ochrony praw cyfrowych (ang. digital rights management – DRM), które powodują trudności o charakterze technicznym w dostępnie do treści; TIB działa na rzecz stosowania zabezpieczeń bardziej przyjaznych dla użytkowników (np. część wydawców rezygnuje z najbardziej restrykcyjnych narzędzi DRM na rzecz znaków wodnych).

Zdaniem autorów, nieodpowiednie przepisy prawa autorskiego ograniczają działalność TIB i utrudniają wymianę wiedzy na poziomie międzynarodowym. Opowiadają się oni za stworzeniem systemu zabezpieczającego prawa użytkowników i łatwego w zarządzaniu, obejmującego wszystkie nośniki i sposoby dostarczania treści, w tym drogę elektroniczną. System taki będzie sprzyjał interesowi publicznemu oraz wspierał rozwój nauki i technologii.